Jaką role w upowszechnieniu obywatelstwa miała rewolucja Angielska w XVII wieku ?

 w Anglii, od późnego średniowiecza, średnia i niższa szlachta (w odróżnieniu od arystokracji — nobility); nie stanowiła zamkniętej warstwy, kryterium przynależności do gentry stanowiło posiadanie ziemi. Purytanie, grupy protestanckich nonkonformistów, działające od ok. 1560 w Anglii i Szkocji; dążyli do oczyszczenia Kościoła anglik. z pozostałości katolicyzmu, propagowali doktrynę pierwotnego kalwinizmu i rygoryzm etyczny; odegrali dużą rolę w angielskiej rewolucji 1649; po restauracji monarchii 1660 emigrowali do Ameryki. Przyczyny: - Zanikanie ustroju feudalnego; - Ruch grodzeń rozpoczęty w XVI wieku i kontynuowany umocnił pozycję nowej szlachty (new gentry); - Bogacenie się rodów, szlachty i mieszczaństwa próbowała ograniczyć nowa dynastia Stuartów ( po Tudorach, od 1603 roku); - Restrykcyjne podatki narzucane mieszkańcom Anglii przez królów; - Zamiary wprowadzenia stuartowskiego absolutyzmu;  - Niefortunna polityka zagraniczna (np. zawarcie niekorzystnego pokoju z Hiszpanią w 1604 roku wbrew woli większości); - Niezadowolenie parlamentu z dotychczasowej polityki władców;  - Tarcia kościoła anglikańskiego z purytanami (rygorystyczny odłam kalwinizmu); - Odrzucenie, przez króla Karola I, petycji o prawo (pozwolenie parlamentu na nakładanie podatków prze króla).  - Odrzucenie petycji, rozwiązanie parlamentu i dwunastoletnie rządy bez tego organu (1628 – 40) Przebieg: I okres (1640 – 42) – długi parlament: - Protesty mieszczaństwa i drobnej szlachty doprowadzają do zwołania parlamentu; - Ten domaga się uznania petycji o prawo w zamian za pieniądze; - Rozwiązanie jego powoduje wybuch powstania w Szkocji; - Wznowienie obrad parlamentarnych i uchwalono Wielkie napomnienie (listy błędów wypaczeń rządów królewskich i kontroli nad finansami publicznymi); - Rozłam wśród senatorów na: poprzestających na napomnieniu i chcących iść dalej (ograniczaniu monarchy); - Próba aresztowania przywódców opozycji przez Karola I Stuarta – nieudana; - Ostrzeżeni wcześniej, wszczynają tak silne zamieszki, że władca ucieka z Londynu.  II okres (1642 – 48) – wojna domowa:  - Skierowanie na stolice, armii monarszej – początkowo odnosi ona sukcesy; - Purytanie organizują wojsko (Armia Nowego Wzoru) z mieszczaństwa, chłopstwa i średniej szlachty, na czele z Oliverem Cromwellem – przywódcą opozycji;  - Zwycięstwo Nowej Armii nad wojskami króla pod Naseby (1645) i jego ucieczka do Szkocji; - Umiarkowani (prezbiterianie) zaniepokojeni sytuacją, postanawiają się ułożyć z władcą; - Cromwell, przeprowadza czystki w „sejmie” i powstaje „parlament kadłubowy”. III okres (1648 – 53) – republika: - Schwytany przez Oliwera, monarcha zostaje uznany winnym za nieszczęścia kraju, i w 1649 roku – stracony; - Anglia republiką, zerwanie unii z Szkocją i Karol II (syn zamordowanego panującego) panem Szkocji. - Zamieszki w Irlandii, podział mieszczaństwa na „lewellerów” (powszechne prawo wyborze i równość wobec prawa), a także „diggerów” (podział ziemi miedzy bezrolnych i zakładanie wspólnot miejskich); - Wojska Cromwella rozgromiły oba ugrupowania i spacyfikowały Szkocję z Irlandią, zajmując je dla Anglii; - Ogłoszono przez, sprawującego rządy dyktatorskie Cromwella, Akty nawigacyjne (1651; wykluczenie pośrednictwa w kontaktach handlowych Anglii z innymi krajami, towary przewożone do oraz z Anglii tylko na jej statkach z jej załogą lub kraju pochodzenia towaru); - Akt ten wymierzono głównie w pośrednictwo handlowe Holandii. IV okres (1653 – 60) – „protektorat Cromwell’ów”: - Oliwer Cromwell, popierany prze burżuazję, rozpędza parlament kadłubowy i przyjmuje tytuł lorda protektora; - Zezwala on na nowe wybory, ale opierają się one na cenzusie majątkowym; - Lord prowadzi zwycięskie wojny z Niderlandami Północnymi o akty nawigacyjne a także z Hiszpanią;  - Lord odrzuca propozycję korony królewskiej, lecz faktycznie ma taką pozycję; - Oliwer umiera (1658). Jego następcą zostaje Ryszard. Pozbawiony zdolności ojca, rezygnuje z urzędu; - Karol II, w zamian za amnestię dla uczestników rewolucji, tolerancje religijną i zaakceptowanie stanu posiadania (przez rewolucjonistów) ziemi, wraca na tron (1660). V okres (1660 – 88) – restauracja Stuartów: - Karol II rozpoczyna prześladowania religijne, nie rezygnując z projektów absolutystycznych; - Wzburzona opozycja, grożąca monarsze wznowieniem rewolucji, zmusza go do podpisania Habeas Corpus Act (nikogo nie można aresztować bez pisemnego wyroku sądu, w razie braku przedstawienia zarzutów w ciągu 24 h – następuje uwolnienie); - Jakub II Stuart (następca) dążył do porządków przed rewolucyjnych; - Lekceważenie przez niego obowiązujących ustaw, powoduje reakcje parlamentu. VI okres (1688) – „Chwalebna rewolucja”: - „Sejm” angielski zdeterminowany dotychczasową polityką Stuartów, detronizuje ich (usuwa z tronu); - Koronę obejmuje Wilhelm III Orański – stadthouder (prezydent) Holandii; - Stworzono unię personalną Anglii z Holandią;  - Wilhelm został zmuszony do wydania Deklaracji Praw (król bez zgody parlamentu nie może zawieszać lub wydawać ustaw, nakładać podatków, tworzyć i utrzymywać armii w czasie pokoju; gwarancja swobody w parlamencie – Anglia monarchią konstytucyjną), która czyni władcę panującym, ale nierządzącym. - Jakub II zdetronizowany, lecz próbujący odzyskać tron zostaje pokonany w Irlandii nad rzeką Boyne (1689).  Znaczenie: - Pierwsza rewolucja burżuazyjna w Europie; - Powstanie alternatywy ustrojowej dla absolutyzmu; - Do władzy doszła burżuazja i nowa szlachta; - Rozwój kapitalizmu; - Wzór monarchii parlamentarnej; - Ukształtowanie się stronnictw politycznych – torysów i wigów.