Rola bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka

Rola bakterii w przyrodzie i życiu człowieka

Pozytywna

- powodują rozkład i gnicie materii organicznej martwej
- włączają w obieg materii niektóre pierwiastki, np. C, S, N, P
- mineralizują i spulchniają glebę, fermentują obornik
- oczyszczają wodę i ścieki (tzw. metoda biologiczna)
- są doskonałym obiektem badań, szczególnie w genetyce
- są wykorzystywane w przemyśle: mleczarskim – w produkcji kefirów i jogurtów, serowarskim – w produkcji serów, gorzelniczym – w produkcji alkoholu, włókienniczym – w przeróbce (roszeniu włókien) lnu i konopi
- są wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym w produkcji:
• szczepionek (osłabione lub zabite bakterie wstrzykiwane zdrowym organizmom celem uodpornienia na choroby zakaźne przez wywołanie produkcji swoistych przeciwciał)
• surowic (gotowe przeciwciała wstrzykiwane choremu celem wywołania natychmiastowej reakcji odpornościowej)
• antybiotyków (wytwarzają substancje hamujące rozwój konkurencyjnych bakterii)
• witamin (C, B12)
- są wykorzystywane do otrzymywania kiszonek (kapusty, ogórków, paszy dla zwierząt)
- odgrywają istotną rolę w procesach glebotwórczych, wzbogacają glebę w azot, wiążą azot atmosferyczny
- dzięki ich obecności w przewodzie pokarmowym przeżuwaczy, np. krowy, mogą zachodzić procesy trawienia celulozy; w innych organizmach, np. u człowieka są źródłem witamin B i K
- biorą udział w krążeniu dwutlenku węgla, azotu, siarki, fosforu ( cykle biochemiczne )
- bakterie chemosyntezujące usuwają ze środowiska trujące, szkodliwe związki chemiczne np. amoniak
- bakterie patogenne; chorobotwórcze biorą udział w utrzymaniu równowagi biologicznej, biocentrycznej
- są pokarmem dla wielu zwierząt
- dzięki nim z obornika można otrzymać metan wykorzystywany jako źródło energii
- wykorzystuje się je do produkcji węglowodanu dekstranu, który stanowi podstawę płynu krwiozastępczego
- niektóre bakterie w naturze powodujące choroby roślin wykorzystywane są przez inżynierów genetycznych do przenoszenia genów z jednych roślin na drugie w celu otrzymania nowych odmian o korzystnych z punktu widzenia człowieka właściwościach
- dzięki bakteriom istnieją bezpieczne metody walki ze szkodnikami owadami (przez tę naturalną metodę usuwania szkodników zaoszczędza się na środkach ochrony roślin, jak i ochrania się środowisko)
- żyją w symbiozie z wieloma organizmami
- mogą przyczynić się do walki z głodem; zawierają one w swoich komórkach znaczną część białka; mogą rozpuszczać (dzięki produkcji kwasów) niedostępne dla roślin fosforany mineralne, wiążą również azot atmosferyczny przyczyniając się do powstania upraw w niekorzystnych dla roślin warunkach (gdyby człowiek umiał to wykorzystać w sposób właściwy na świecie nie umierałoby tyle ludzi z głodu)
- obecnie naukowcy prowadzą badania nad wykorzystaniem bakterii do produkcji szczepionki przeciwko wirusowi HIV

Negatywna

- wywołują choroby zwierząt (np. nosacizna, gruźlica, różyca) i człowieka (cholera, trąd, gruźlica, dur brzuszny, angina, czerwonka bakteryjna, szkarlatyna, krztusiec, borelioza, zapalenie opon mózgowych, kiła, rzeżączka, dyfteryt)
- prócz typowych chorób wyróżnić możemy też zatrucia, w których nie bakterie są czynnikiem wywołującym objawy choroby, ale wytwarzane przez nie egzotoksyny; do najczęstszych należą zatrucia pokarmowe powodowane przez bakterie z rodzaju Salmonella, natomiast do najgroźniejszych – zatrucie toksyną produkowaną przez laseczkę tężca oraz jadem kiełbasianym wytwarzanym przez laseczkę jadu kiełbasianego
- powodują choroby roślin (plamistość liścia buraka, parch bakteryjny buraka, zgorzel łodygi ziemniaka, rak bakteryjny pomidorów, bakterioza kapusty)
- powodują gnicie produktów spożywczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
- powodują niszczenie materiałów przemysłowych (drewna, włókna, papieru)
- uwalniają azot do atmosfery (bakterie denitryfikacyjne)

Jak widać, czasami najmniejsze organizmy, których nie możemy nawet zobaczyć, mają ogromny wpływ na nasze życie, oraz na życie całej planety.