Do króla - streszczeniePodmiot liryczny w pierwszych wersach zaznacza, że zadaniem satyry jest mówienie prawdy. Jako przykład służy postać króla, któremu podmiot liryczny zarzuca coraz to nowe wady. Po pierwsze władca nie jest „królewskim synem”, a w dodatku jest rodowitym Polakiem - „źle, żeś nie przychodzień”. Kolejną „wadą” króla jest jego młody wiek - „jeszcze bez siwizny”, który sprawia, że nie traktuje się go z należytą powagą oraz zamiłowanie do książek.
Podmiot liryczny zarzuca także władcy dobre serce - „dobroć serca monarchom wcale nie przystoi”. W przewrotnym zakończeniu sugeruje królowi „poprawę”. Mówiąc „bądź złym” zachęca go do zmiany zachowania, tak by stało się ono aprobowane przez szlachtę.
Środki wyrazu satyry:
IRONIA – słowna i sytuacyjna, ukryta kpina w formie pozornego uznania
PARODIA – naśladownictwo mające na celu ośmieszenie wzorca
SARKAZM – zjadliwa ironia
GROTESKA – wybrane cechy, przerysowanie świata, osoby, karykatura
„CHUDY LITERAT” – A. Naruszewicz
- pamflet na pseudowykształconą szlachtę, o bardzo wąskich horyzontach, dumną ze swojego sarmackiego rodowodu, nie znającą narodowej kultury i literatury, prymitywnej
- bohater tytułowy – literat – chudy, ubogi, głodny
- Naruszewicz porusza problem czytelnictwa w kraju, atakuje duchowy i intelektualny prymitywizm szlachty
- Ludzi nie interesuje historia, otaczający ich świat, nie wszyscy potrafią czytać
- Szlachta zainteresowana jest wyłącznie legendami, przysłowiami, przepisami kulinarnymi, datami świąt, imienin.
„DO KRÓLA” – I. Krasicki
- adresat – król Stanisław Poniatowski
- Krasicki (w imieniu szlachty) zarzuca królowi młody wiek, polskie pochodzenie, zamiłowanie do kultury, poszanowanie dla ludzi kultury, zbytnią dobroć i pobłażliwość oraz fakt, że jest on szlachcicem, królem elekcyjnym i nie wzbudza szacunku
- utwór krytykuje polskich magnatów i szlachtę, którzy niechętni byli planom reform, nie na rękę było im umocnienie władzy centralnej, bo to zaszkodziłoby tylko ich przywilejom
- poeta ośmiesza głupotę szlachty, wyraźnie wskazuje brak zainteresowania się losami kraju z jej strony
- PANEGIRYK – uroczysty utwór wysławiający daną osobę zwykle w tonie pochlebstwa lub przesadnego zachwytu, TU: ukazanie zalet króla, jako wad
- „Do króla” jest ostrym atakiem na polską bezmyślność, pychę i manię wyższości (nieposzanowanie króla, wywodzącego się ze szlachty)
„PIJAŃSTWO” – I. Krasicki
- rozmowa dwóch szlachciców na temat zgubnych skutków nadużywania alkoholu
- pretekstów do opróżnienia kieliszka jest wiele: proszone obiady, wypicie „dla zdrowia”, imieniny żony
- według szlachcica, którego od alkoholu boli głowa, pijaństwo to nałóg, jest zgubny w skutkach, niszczy pamięć i marnuje zdrowie, rujnuje rodzinę
- drugi szlachcic potwierdza to długą tyradą, po której jego rozmówca stwierdza „ napiję się wódki”
- jest to satyra na pijaka, który wbrew zdrowemu rozsądkowi nadużywa trunków
- postać racjonalisty – moralisty pozbawiona jest dynamiki i werwy – jego długi i nudny wykład nie przynosi skutku
„ŚWIAT ZEPSUTY” – I. Krasicki
- podmiot liryczny poszukuje we współczesnym mu świecie wartości, które niegdyś stanowiły o świetności Polski
- powołanie się na tradycję, tworzoną przez przodków dzisiejszej zdemoralizowanej i zepsutej młodzieży
- narzekanie na świat, w którym dominują kłamstwa, przekupstwa, bezbożność bezbożność rozpusta; dzieci nie szanują rodziców, młodzież nie interesuje się sprawami kraju
- w opisanym świecie nie istnieje prawdziwa przyjaźń
Satyry Krasickiego pełniły funkcję dydaktyczną. Wymierzone były przeciwko ciemnocie, zacofaniu, konserwatyzmowi, fatalnym zwyczajom. Propagowały zdrowy rozsądek, nawoływały do poprawy i refleksji. Niewiem czy oto ci chodziło
