PROSZĘ O POMOC NA JUŻ Przeczytaj uważnie zamieszczony poniżej tekst i odpowiedz na pytania. 1. Wobec braku państwa narodowego świadomość narodowa Polaków czerpała natchnienie z czterech podstawowych źródeł: Kościoła, Języka, Historii i Rasy. (...) Ję
PROSZĘ O POMOC NA JUŻ
Przeczytaj uważnie zamieszczony poniżej tekst i odpowiedz na pytania.
1. Wobec braku państwa narodowego świadomość narodowa Polaków czerpała natchnienie z czterech podstawowych źródeł: Kościoła, Języka, Historii i Rasy. (...)
Język polski ogromnie rozszerzył swój zasięg, zwłaszcza w związku z upowszechnieniem wykształcenia. Za czasów dawnej Rzeczypospolitej musiał z konieczności zajmować drugorzędne miejsce. Dwór królewski bywał na zmianę zitalienizowany, to złożony z frankofilów, to znów z germanofilów, zarówno zaś kościół, jak i państwo propagowały łacinę jako najskuteczniejsze narzędzie porozumienia z innowiercami. (...) Propagatorzy rodzimej kultury, poczynając od Kochanowskiego, osiągnęli niebagatelne rezultaty, starali się jednak nie tyle zastąpić łacinę językiem polskim, ile wynieść język polski do poziomu łaciny. (...)
2. Na terenie Królestwa decydująca zmiana nastąpiła dopiero po 1795 r., kiedy mocarstwa rozbiorowe usunęły łacinę z pozycji oficjalnego języka, próbując wprowadzić w jej miejsce język rosyjski lub niemiecki. W tej sytuacji językowi polskiemu narzucono rolę, do której nigdy nie pretendował. Zamiast jak dotychczas dzielić, stał się potężną siłą jednoczącą. (...) Bezkarnie przekraczał wszystkie granice i szybko stał się nośnikiem wszelkich idei i uczuć, które władze tak usilnie starały się zdławić. Dla tych, którzy nadal sprzeciwiali się skutkom rozbiorów, stał się „językiem wolności”. (...)
3. Rodziny, które przestawały mówić po polsku, przestawały też być uważane za Polaków. „Ojczyzna” znaczyła teraz tyle co „język”. Używając słynnego zwrotu ukutego przez Juliana Tuwima, była to „Ojczyzna – polszczyzna”.
4. Język polski stał się furtką dla powstającej poza oficjalnym obiegiem literatury i niezależnych interpretacji historii. W okresie romantyzmu obie te dziedziny znalazły silne poparcie w panującej modzie intelektualnej epoki. Pod piórem Adama Mickiewicza (1798 – 1855), Juliusza Słowackiego (1809 – 1849) i Zygmunta Krasińskiego (1812 – 1859) polska poezja i dramat rozkwitły jak nigdy dotąd. Autorzy ci powiązali typowe romantyczne obsesje cierpienia, strachu, rozłąki i śmierci ze specyficzną tematyką narodową. Obcemu czytelnikowi uprawiany przez nich rodzaj mesjanizmu może się czasem wydać śmieszny czy nawet „niemoralnie pyszny”. A jednak ich uczucia – jako wygnańców – były autentycznie szczere, ich wiedza na temat publiczności czytelniczej dokładna, a ich mistrzostwo językowe – najczystszej próby. Ponadto dzieła ich nie ograniczały się do mesjanistycznych porywów. Poematy Mickiewicza zawierają tyleż elementów klasycystycznych, co romantycznych, a jego epickie arcydzieło „Pan Tadeusz” (1834), pełne jest lirycznej pogody, zdolnej prze-mówić absolutnie do wszystkich.
5. Ludzie ci – pionierzy współczesnego polskiego piśmiennictwa – sprawili, że literatura polska dziewiętnastego wieku szybko stworzyła równie mocne tradycje i równie obszerny i zróżnicowany cenny dorobek, co szerzej znane kultury Niemiec i Rosji, a może i całej zachodniej Europy. Poczynając od tego czasu, literatura polska potrafiła zaspokajać potrzeby narodu zawsze wtedy, kiedy tej zdolności brakowało polskiej polityce.
(Norman Davies „Boże igrzysko”)
1. Jakie źródła świadomości narodowej Polaków w okresie rozbiorów wymienia autor? (po ½ pkt)
a.........................................................................................
b.........................................................................................
c.........................................................................................
d.........................................................................................
2. O dominacji jakich języków i kultur na dworach w dawnej Rzeczypospolitej mówi autor?
a........................................................................................
b.........................................................................................
c.........................................................................................
d.........................................................................................
3. Jakie wydarzenie w historii Polski zmieniło stosunek do języka polskiego? Wymień podaną datę i nazwij ten fakt historyczny.
.............................................................................................
4. Z akapitu 2. wybierz zdanie mówiące o funkcji języka polskiego w okresie rozbiorów i zacytuj je.
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
5. Autor odwołuje się do (zaznacz właściwą odpowiedź)
a Czesława Miłosza
b Juliana Tuwima
c Zbigniewa Herberta
d Juliusza Słowackiego
(1 pkt)
6. Wyjaśnij określenie „Ojczyzna – polszczyzna” (1 – 2 zdania)
.............................................................................................
.............................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................
7. Autor wymienia następujące tematy literatury romantycznej(akapit 4). Zaznacz właściwe odpowiedzi
a cierpienie
b tematyka narodowa
c orientalizm
dtęsknota i rozłąka
e ludowość
f śmierć
9. Który polski utwór romantyczny został oceniony jako najbardziej uniwersalny i dlaczego?
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................
10. Zacytuj z akapitu 4 zdanie, w którym autor wymienia najważniejsze umiejętności (zasługi) polskich romantyków.
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................
11. Do kogo odnosi się zastosowane w akapicie 5 określenie „pionierzy polskiego piśmiennictwa”?
..........................................................................................................................................................................................