Streszczenie "Legendy o Królu Arturze".

Artur król – postać legendarna, król Brytanii, czyli Logres, która za czasów jego panowania przeżywała złoty wiek. Jest synem króla Utera Pendragona i królowej Igerny, którą Pendragon zdobył za sprawą czarów Merlina, przybierając postać jej męża. Mag zgodził się na pomoc pod warunkiem, że syn, który narodzi się z tego związku – A. – będzie mu ofiarowany. Merlin zabiera A. na cudowną, pełną czarów wyspę Avalon, po czym oddaje go pod opiekę sir Hektorowi, którego chłopiec uważa za swego prawdziwego ojca. Po śmierci Pendragona nowym władcą ma zostać mąż, który będzie w stanie podjąć (lub wydobyć ze skały czy z kowadła) cudowny miecz.
Nikomu z rycerzy przybyłych na turniej nie udaje się ta sztuka. Dokonuje tego dopiero 15-letni A., początkowo nieświadomy wagi tego czynu. Zostaje królem, lecz jego wiek i pochodzenie powodują, że wielu panów nie chce go uznać. Wojnę domową zażegnuje oświadczenie Merlina ujawniające prawdziwą tożsamość A. Nieświadomy pokrewieństwa, płodzi syna ze swą przyrodnią siostrą i jest to grzech, który stanie się przyczyną jego zguby. Bowiem ów syn – Mordred – zdradzi A., wypowie mu wojnę i zada mu śmiertelny cios. Wbrew ostrzeżeniom Merlina król poślubia Ginewrę, która wnosi jako wiano symbol sprawiedliwych rządów – Okrągły Stół pozwalający zażegnać spory o pierwszeństwo. A. rządzi w Caerleonie (lub Camelocie). Jego miecz – Ekskalibur, dar Pani Jeziora i pochwa chroniąca go przed zranieniem, czynią A. niezwyciężonym. Podbija Szkotów, Irlandczyków, Francuzów, odprawia posłów cesarza rzymskiego Lucjusza żądających od niego daniny i wypowiada mu wojnę, rusza na Rzym, zwycięża i sam zostaje mianowany cesarzem. Bierze udział w walkach, polowaniach, poszukiwaniu przygód jak inni jego rycerze: Lancelot, Perceval, Galahad, Tristan. Uwalnia uwięzionych, walczy przeciw Akkolonowi – kochankowi swej knującej przeciw niemu siostry Morgany, we Francji, na Górze św. Michała zabija pastwiącego się nad dziewicami olbrzyma. Kiedy dowiaduje się o romansie Lancelota z Ginewrą, skazuje żonę na śmierć, po czym wypowiada Lancelotowi wojnę. Podczas jego nieobecności Mordred przywłaszcza sobie królestwo i Ginewrę. A. powraca i zabija Mordreda, ale sam zostaje śmiertelnie ranny podczas rzezi na wzgórzach Barham. Umierając, nakazuje rycerzowi Bediverowi wrzucić do jeziora (lub morza) Ekskalibur, który chwyta wynurzająca się z wody ręka. Po A. przypływa statek z kobietami (elfami) na pokładzie i zabiera go na wyspę Avalon. Nie wiadomo, czy Artur umarł, czy został uleczony i przebywa na Avalon, skąd kiedyś powróci.
Pierwszym pisanym świadectwem legendy o A. jest łacińskie dzieło walijskiego historyka Goeffreya z Monmouth (ok. 1136) Historia królów Brytanii, gdzie pojawiają się główne motywy jego historii: wojna z Rzymem, zdrada Mordreda, odpłynięcie na Avalon. Dzieje A. wzbogacają następni kronikarze: Norman Wace we francuskiej Historii Brytów (ok. 1155) wprowadzającej motyw Okrągłego Stołu, który zakończył spór rycerzy o pierwszeństwo i twórca wersji francuskiej kroniki – Layamon (ok. 1200), wzbogacajacy legendę o elementy fantastyczne (miecz i włócznia A., jego związek z elfami). Następnie A. przeniknął do romansów, w których pojawili się jego rycerze oraz nowi bohaterowie: Merlin, Lancelot, Gawain, Perceval, Morgan le Fay, Tristan i Izolda Jasnowłosa. A. jest obecny w poświęconych jego wojownikom XII-wiecznych romansach Chrtiena de Troyes, który jako pierwszy wprowadził motyw poszukiwania św. Graala, i w dziełach jego kontynuatorów. Naważniejsze opowieści o A. to trzy angielskie poematy zatytułowane Śmierć Artura – dwa anonimowe z końca XIV w. oraz najbardziej znana wersja, której autorem jest Thomas Malory (ok. 1469 r., wyd. 1485). Jest to kompilacja wątków dotychczas pojawiających się w literaturze arturiańskiej, ukazująca A. jako bohatera narodowego, z którego odejściem kończy się pewna wielka epoka w historii Brytanii.

Warto wiedzieć: Istnieje opera H. Purcella i J. Drydena Król Artur (1691). Wątek Artura i jego rycerzy podejmuje A. Tennyson w Idyllach królewskich (1889), E.A. Robinson w poemacie Lancelot (1920), M. Twain w fantastycznej powieści Jankes na dworze króla Artura (1889) oraz J. Cocteau w dramacie Rycerze Okrągłego Stołu (1937). Współczesne adaptacje legendy arturiańskiej sporządzili J. Boulanger i S. Undset (1915). Istnieją liczne ekranizacje legendy arturiańskiej, m.in.: Rycerze Okrągłego Stołu (1953) w reż. R. Thorpe, Camelot (1967) w reż. J. Logana, Lancelot (1974) w reż. R. Bressona, Excalibur (1981) w reż. J. Boormana, parodystyczny Monty Python i Święty Graal (1975) w reż. T. Gilliama, Król Artur (1985) w reż. C. Donnera, Rycerz króla Artura (1995) w reż. J. Zuckera, Rycerz Artura (1998) w reż. R. Younga.

Magdalena Siwiec