Formacje roślinne i ich związek z czynnikami strefowymi i astrefowymi
Formacje roślinne
Rozmieszczenie roślinności na Ziemi wykazuje silną zależność od warunków klimatycznych. Klimatycznie uwarunkowana strefowość roślinna jest najważniejszą cechą pokrywy roślinnej Ziemi. Charakterystyczny sposób wykształcenia roślinności na danym obszarze nazywamy formacją roślinną. Na Ziemi występują formacje - drzewiaste, krzewiaste, trawiaste, pustynne, tundrowe.
Do formacji drzewiastych należą wiecznie zielone lasy równikowe, lasy podzwrotnikowe i lasy klimatu umiarkowanego. Formacje trawiaste to stepy i sawanny. Krzewiaste formacje reprezentuje roślinność twardolistna, np. makkia śródziemnomorska. Ubogą roślinnością odznaczają się formacje pustynne i tundrowe.
Strefowy układ klimatyczno-roślinny jest na wielu obszarach silnie zakłócany, głównie wskutek: nierównomiernego rozkładu lądów i mórz, zróżnicowania wysokości nad poziomem morza, oddalenia od zbiorników morskich, oddziaływania wiatrów: pasatów, monsunów.
Czynniki astrefowe
Formacje związane ze szczególnymi siedliskami mogącymi się pojawiać w różnych strefach klimatycznych, np. roślinność bagien i torfowisk, obszarów zasolonych, wydm, podmokłych dolin i deltowych ujść rzek, roślinność naskalna, piargowa, kamieńców nadrzecznych itp.
Czynniki strefowe
- długość i szerokość geograficzna
- klimat
- temperatura powietrza
- opady
- rodzaj gleby
- wysokość nad poziomem morza
Cechy głównych stref klimatyczno - roślinnych Ziemi:
1. Formacje leśne (drzewiaste)
a) lasy równikowe
b) namorzynowe
c) zwrotnikowe
d) liściaste
e) mieszane
f) iglaste (tajga)
Formacje roślinne: lasy równikowe
występują tam, gdzie przebiega równik, wysokie, gęste, ciepło i wilgotno, wieczne zielone- puszcze (dżungla, selva), wysoka temperatura i obfite deszcze. Bujna roślinność, która szybko rośnie ok. 200 gatunków drzew na 1 ha. Piętrowy układ roślinności, drzewa sięgają do 50 m. Występuje duża liczba epifitów- roślin rosnących na drzewach. Występują w dorzeczu Amazonki, Kotlina rzeczna Mongoi na Archipelagu Malajskim.
Formacje roślinne: namorzynowe
Występują na wybrzeżach tropikalnych mórz u ujścia wielkich rzek , tworzą drzewa i krzewy będące słonoroślinami, które zalewane są w czasie przypływów aż po korony.
Formacje roślinne: zwrotnikowe
występują tu pory suche, drzewa są niższe, w czasie pory suchej zrzucają liście, natomiast w czasie pory deszczowej przypominają lasy równikowe. Typowe rośliny lasów monsunowych to przede wszystkim bambusy- 60 m. Wysokości. Półwysep Indochiński, północna Australia, Nowa Zelandia, Wyżyna Brazylijska, południowo-wschodnie Chiny, Kotlina Kongo, Ameryka środkowa.
Formacje roślinne: lasy liściaste
drzewa zrzucają liście na zimę. Europa zachodnia, Wschodnie USA, Azja, dominują w nich dęby, buki, graby, jesiony, klony, brzozy.
Formacje roślinne: lasy mieszane
Głównie występują w Europie środkowej. Roślinność runa - dużo traw i ziół. Drzewostan mieszany np. z sosną, dębem brzozą, lipą, osiką o dominacji gatunków liściastych; często dwupiętrowy, podszyt to głównie kruszyna, jałowiec, trzmielina i leszczyna.
Formacje roślinne: iglaste (tajga)
iglaste (tajga) - północna Syberia, Kanada, Europa wschodnia, Skandynawia, Alaska. Drzewa tajgi to: świerk, sosna, jodła, modrzew, ciężkie zimy krótkie lata, drzewa o giętkich pniach odporne na wiatry.
Cechy głównych stref klimatyczno - roślinnych Ziemi:
2. Formacje krzewiaste
a) klimat podzwrotnikowy
b) stepy
c) sawanny
d) tundra
Formacje roślinne: klimat podzwrotnikowy
twardolistne krzewy w suchym lecie i deszczowej zimie, drzewa to: oliwki, dęby korkowe, kasztany jadalne, cedry, pinie, śródziemnomorska makła, andry, jałowce, bukszpany. Środkowa i południowa Afryka, Australia, Kalifornia, Ameryka Północna, występują tu liczne byliny, rośliny cebulowe i trawiaste.
Formacje roślinne: stepy
naturalny ekosystem traw, środkowa Eurazja, Ameryka Północna, Ameryka Południowa, Afryka, trawy, rośliny cebulkowate, bulwowe i kwiaty.
Formacje roślinne: sawanny
różnią się od stepów tym, że jest rzadko porośnięta drzewami, bujny rozwój roślinności przypada na wiosnę i wczesne lato.
Formacje roślinne: tundry
trawiasta formacja klimatu polarnego, Północna Azja, Ameryka, Europa, mchy, porosty, krzewinki jagodowe, karłowate wierzby, brzozy, trawy, niskie lasy.