Źródła renesansowego tworzenia. Napisz wypracowanie, wykorzystując analizy i interpretacje trzech fraszek Jana Kochanowskiego pod wspólnym tytułem „Na lipę”.

Jan Kochanowski był poetą, o którym z pełną powagą można powiedzieć, że wyznaczył drogi rozwoju polskiej poezji na kilkaset lat. Przez całe swoje życie Kochanowski pisywał fraszki. Zawarł w nich coś znacznie więcej niż kilka uwag nad światem, zawarł w nich samego siebie. W krótkich, zwięzłych utworach podejmował cały wachlarz nurtujących go problemów oraz spraw, które chciał poruszyć w swojej poezji.
W Odrodzeniu dominującą rolę odgrywał humanizm, który głosił podziw nad przyrodą i jej zbawiennym wpływie na człowieka. Dlatego też Kochanowski, jako typowy humanista, nie mógł zapomnieć o utworach filozoficznych poświeconych tym zagadnieniom.
Na dowód swojego umiłowania do otaczającej świata przyrody napisał serię fraszek "Na lipę", w których zachęca do harmonijnego współżycia z naturą. W każdej fraszce poeta dokonał personifikacji drzewa, czyli przypisał mu cechy ludzkie. Dzięki temu lipa może wyrażać uczucia nie tylko swoje, lecz i samego poety. Przyroda jest w tych utworach źródłem poetyckiego natchnienia, podmiotem lirycznym- uosobiona lipa, a adresatem- strudzony gość, który chce odpocząć pod drzewem.
We fraszkach autor opisuje swoje ukochane lipowe drzewo, które zwraca się do człowieka, w formie apostrofy,:

„Gościu siądź pod mym liściem, a odpocznij sobie...”
„Uczony gościu! Jeśli sprawą mego cienia...”
„Przypatrz się gościu, jako on list mój zielony...”

zapraszając go pod swój chłodny cień, który stara mu się zapewnić w bardzo upalny dzień. Lipa okazuje się przyjazna nie tylko ludziom, jest ona też dobrym schronieniem dla ptaków, które poszukują cienia, a pszczoły zbierają z niej nektar, który później można znaleźć na szlacheckich stołach. Autor ukazuje także spokój i komfort, który daje gospodarzowi drzewo, zaczyna doceniać piękno śpiewu ptaków i szumu liści:

"Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,
Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają...".

Niezwykłe drzewo, o cennych właściwościach, symbolizuje bezpieczeństwo i harmonię, jakie zapewnić może człowiekowi spokojna egzystencja na wsi. Lipa we fraszkach jest świadoma swojej wartości, mówi o tym, że gospodarz ceni ją bardzo wysoko. Lipa jest drzewem bardzo wrażliwym na piękno poezji, za swoją pracę dla gospodarza nie pragnie nic poza wierszem pochwalnym:

"Bujne drzewa najlepiej dżdżem niebieskim żywą;
Ale mię raczej daruj rymem pochwalonym...”

W ostatniej fraszce dowiadujemy się, że przez okropny wiersz jednego poety lipa załamała się i straciła wszystkie swoje liście odsłaniając tylko puste gałęzie.
Fraszki są trzynastosylabowe, a obraz poetycki najczęściej uplastyczniają epitety np.: „rozstrzelone cienie", „pracowite pszczoły", „zimnej wodzie” , „płodnym drzewom” , „list zielony” , „wiatrów srogich”.
Poeta w swych fraszkach mistrzowsko panuje nad słowem, zespalając w jedność własne obserwacje i zasłyszane anegdoty, trafnie ukazując otaczającą go rzeczywistość. W swojej fraszce poeta ukazuje człowieka, który odpoczywając pod lipą, zapomina o problemach tego świata, ponieważ drzewo daje mu spokój i ukojenie.
Kochanowski odwołuje się także do antycznego Orfeusza, który swoim pięknym śpiewem ożywiał naturę,:
„...skaczą lasy gdy Orfeus skrzypie.”
toposu horacjańskiego, odpoczynku na łonie natury, oraz motywu zaczerpniętego z mitologii greckiej hesperyjskiego sadu:

,,Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie
Jako szczep napłodniejszy w hesperyjskim sadzie".

Porównanie lipy do hesperyjskiego drzewa, które rodziło złote jabłka, podkreśla jej wyjątkowość i szczególne znaczenie. Autor odwołuje się we fraszkach do kultury antyku, to natura inspiruje poetę do filozoficznych rozmyślań na temat sensu życia. Fraszka ukazuje epikurejski zachwyt chwilą oraz rozkosz płynącą z harmonijnego obcowania z naturą, która we fraszkach jest przyjazna człowiekowi, wypielęgnowana i upersonifikowana. Bliskie są Kochanowskiemu poglądy Epikura, który sławił brak cierpienia i oddawanie się przyjemnościom. Zabawa, piękno przyrody, pogodna zaduma nad światem i sensem życia ludzkiego - oto dziedziny, które sławił Kochanowski idąc za przykładem poetów i filozofów starożytnych. We fraszkach pojawia się natura rozumiana, zgodnie z antyczną tradycją, jako wzór doskonałego piękna. To natura inspiruje poetę do filozoficznych rozmyślań na temat sensu życia.
We fraszkach o lipie Kochanowski ukazuje kontemplacje ładu i piękna natury. Fraszki „Na lipę" zachęcają nas do przebywania na wsi i dostrzegania uroków przyrody. Lipa, pod którą siedział poeta i tworzył swoją poezje jest oazą spokoju i radości, ideałem ziemiańskiej arkadii. Poeta chciał nam pokazać, że otaczająca nas przyroda wnosi do naszego serca dużo uroku i ukojenia. Pragnął, abyśmy pokochali otaczający nas świat i dostrzegli jego piękno.
Fraszki Kochanowskiego mają charakter renesansowy, ponieważ do poezji zostały wprowadzone tematy związane z życiem codziennym poety, z jego radościami i smutkami, weselem i troską. Utwory te cechuje atmosfera realizmu i codzienności, jedności i prostoty, ukazane są także poglądy filozoficzne poety, oraz odwołanie się do antyku. Treść fraszek jest podobna, dotyczy dworskiego życia, przyjaźni, a także postawy człowieka wobec świata i natury. Jest to postawa typowo renesansowa, a wyraża się ona w nowym pojmowaniu życia, w nowym widzeniu przyrody i w głoszeniu optymistycznej radości życia.
Kochanowski, jak i inni renesansowi artyści, powrócił w swych dziełach do kultury antyku, ponieważ źródłem renesansowego tworzenia była starożytność. Jednym z równie ważnych motywów dla myślicieli renesansu był topos Boga artysty, ‘Deus artifex’, dlatego większość artystów pracowała nad naśladowaniem Stwórcy. Centralnym motywem w kulturze renesansu było wszystko co nas otacza- czyli natura. Na niej właśnie inspirowali się artyści, w tym też Kochanowski. We fraszkach panuje porządek, harmonia, synteza i uniwersalizm, ponieważ te antyczne formy są zrozumiałe dla każdego przeciętnego człowieka. To właśnie natura daje człowiekowi poczucie spokoju i radości, potrzebnej w codziennym życiu. Renesans jest niewątpliwie odrodzeniem antycznych wzorów, wartości i ideałów, równocześnie podkreśla swoją odrębność, inność, nie chce być i nie jest reprodukcją.