Prześladowania pierwszych chrześcijan
Może na wstępie posłużę się słowami Tertuliana, jednego z Ojców Kościoła, gdzie mówi, że krew męczenników była „ziarnem siewnym chrystianizmu”. I dokładnie tak się stało. To dzięki ich walce chrześcijaństwo zwycięży już na początki IV wieku za czasów rządu cesarza Konstantyna.
Wystąpienia pierwszych chrześcijan nie były na początku liczne, łatwo było je tłumić, tym bardziej że czasy Chrystusa, to były czasy konfliktów między bogatymi a biednymi, między buntującymi się zelotami, a tymi, którzy szli z Rzymianami na ugodę.
Po śmierci Jezusa jego zwolennicy pozostawali w mniejszości. Jedną z przyczyn może być to, że Ewangelia głosiła miłość, ubóstwo, wyrzekanie się grzechu i przede wszystkim wiarę w jednego Boga, co niewątpliwie było sprzeczne z dziejami Cesarstwa Rzymskiego, gdyż oni czcili nie tylko wielu bogów, lecz także oddawali boską cześć cesarzowi.
Tak właśnie poprzez różne poglądy zaczęły się tworzyć bariery pomiędzy chrześcijanami a cesarzem rzymskim Neronem, który zresztą był władcą okrutnym, nieznającym litości.
Wielkie Prześladowania zaczęły się w 64 roku, kiedy w Rzymie wybuchł wielki pożar niszcząc większą część Rzymu. Różne były podejrzenia przyczyny wybuchu pożaru, podejrzewano nawet samego cesarza. Prawdopodobnie dlatego właśnie obwinił on chrześcijan argumentując, że to jest ich zapowiedzenie ogni piekielnych- Sądu Ostatecznego.
Zaczęto postrzegać chrześcijan jako obcą sektę, których Bóg ma zniszczyć ogniem miasta żyjące w grzechu. Zaczęto ich prześladować, więzić, poddawać strasznym torturom, skazywano na ukrzyżowanie w cyrku, ubiera z w zwierzęce skóry i rzucać na pożarcie psom. Oblani smołą i żywicą chrześcijanie podpalani w cesarskich ogrodach przeszli do historii jako „Pochodnie Nerona”. Podobno zginęli wtedy św. Piotr i św. Paweł.
Pomimo że prześladowania nie trwały długo i ograniczyły się do Rzymy, jednak będą przyczyną dalszych losów chrześcijan. Ich nauka się rozwijała, coraz więcej ludzi się nawracało, coraz więcej głosiło Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa. Wiadomości docierały nawet na cesarski dwór.
Kolejnym cesarzem, po Neronie, został w 81 roku Domicjan. Nie do końca wiadomo, dlaczego zaczął on prześladować chrześcijan. Prawdopodobnie w grę wchodziła sprawa podatku, którego cesarscy urzędnicy nie potrafili od nich wyegzekwować. Jednak mścił się on nie tylko na wyznawcach Chrystusa, walczył także ze swoimi spiskowcami i praktycznie wszystkimi warstwami społecznymi, ciągle poszerzał kręgi katorg, wychodząc także poza stolicę. Za jego czasów bardzo ucierpiał Kościół w Efezie, a także wtedy zesłano św. Jana Apostoła na wygnanie na wyspę Patmos.
W 112 roku Pliniusz Młodszy, cesarski legat w Ponice i Bytynii spytał cesarza Trajana w liście, czy nazwa „chrześcijanie” jest karalna, a jeśli tak, to czy wszyscy wierzący w Chrystusa mają zostać skazani na karę śmierci. Trajan odpowiedział, że bez widocznej winy z ich strony, nie powinni oni być karani, jednak gdy zawinią, trzeba ich skazać. A jeśli któryś wyprze się wiary, należy przebaczyć. Nie było to przychylne podejście do sprawy chrześcijan, jednak sprawiedliwe z punktu widzenia prawa rzymskiego.
Ludność Rzymu odnosiła się do chrześcijan niechętnie. Obwiniała ich o kataklizmy nawiedzające imperium, krzywo patrzyła na ich tajemnicze obrzędy i brak udziału w niemoralnych rozrywkach.
Za czasów Trajana skazany został między innymi biskup Symeon, następcą apostoła Jakuba Młodszego oraz biskup Ignacy z
Antiochii.
Pół wieku później spalony na stosie został św. Polikarp za to, że nie chciał złożyć przysięgi na cesarza i znieważyć imienia Chrystusa.
W 177 roku, kiedy cesarzem był Marek Aureliusz, ofiarami padło kilkadziesiąt tysięcy chrześcijan w Lyonie oskarżonych o urojone przestępstwa.. Ofiarą padł biskup Lyonu- Flotyn, także młodziutka Blandyna, która na stawiane jej zarzuty odpowiedziała, że jest chrześcijanką, a chrześcijanie nie czynią nic złego. Była biczowana, przypalana żelazem, a na koniec została rzucona na pastwę bykowi.
Prawdopodobnie w latach 178-180 miało miejsce męczeństwo św. Cecylii. Wiele jest legend związanych z jej historią. Mimo że ślubowała Bogu dozgonne dziewictwo, została wydana za mąż przez rodziców. Jednak to nie zmieniło jej przyrzeczenia, onieważ kiedy powiedziała o swej przysiędze mężowi, ten także, wraz z bratem, się nawrócił. Obaj zostali zamordowani, a wkrótce po nich także Cecylia, która miała zostać uduszona we własnej łaźni ze względu na jej wysokie urodzenie, jednak kiedy po jednej dobie jeszcze żyła, ścięto ją mieczem. Jej imieniem nazwano katakumby niedaleko Via Appia W Rzymie.
Z czasem zaczęto stosować edykty i traktaty cesarskie pisane przez filozofów przeciwko Kościołowi. Ten zaś bronił się, pisząc apologie, w których wyjaśniał żródła chrześcijańskiej wiary.
Najsłynniejszymi apolegtykami byli: św. Justyn, biskup atiocheński, Teofil, Tertulian i św. Cyprian, biskup Kartaginy.
W 202 roku został przez cesarza Septymiusza Sewera wydany dekret zakazujący chrześcijanom nawracania pogan. To był pierwszy akt prawny zastosowany wprost przeciw Kościołowi. W tym czasie największe prześladowania dotknęły Egipt i Afrykę, a największymi ofiarami byli uczniowie słynnej szkoły teologicznej założonej przez Klemensa z Aleksandrii, a jej nauczyciel Orygenes, Ojciec Kościoła, został wygnany.
Represje w Galii było także ogromne. Wtedy prawdopodobnie zginął św. Ireneusz, św. Perpetua i Felicyta, z których ta pierwsza pochodziła ze szlacheckiej rodziny a druga była niewolnicą. Obie zostały uwięzione wraz z grupą chrześcijan w 203 roku. Perpetua była dla nich wzorem- popadała w ekstazę w czasie modlitwy. Odmówiła także złożenia ofiary bóstwom i z tego powodu została skazana na śmierć. Także Felicyta oczekiwała z nią wyroku, a była wtedy w 8 miesiącu ciąży, a prawo zakazywało wyroków na kobietach ciężarnych. Felicyta była załamana, gdyż chciała, wręcz pragnęła męczeństwa. A że dziecko urodziło się przedwcześnie, obie zostały rzucone na pożarcie dzikim zwierzętom.
Połowa III wieku, to wielki kryzys Imperium Rzymskiego, którego przyczyn cesarze wyszukują w chrześcijaństwie. Panujący w latach 249-251 Decjusz wydał w 250 roku dekret nakazujący wszystkim, bez wyjątków, składania ofiary bożkom. Chrześcijanie odmówili.
Jedną z pierwszych ofiar był papież Fabian (236-250). Śmierć poniósł także według tradycji św. Krzysztof i św. Tarsycjusz, który potajemnie nosił więźniom Komunię świętą. Zginął, broniąc Hostii przed pogańskimi chłopcami.
Niektórzy wyrzekali się wiary będąc skazanym na prace w kopalniach, traktowanym jak zwierzęta, żyjącym w nieludzkich warunkach. Był to najwyższy rodzaj kary- niewielu dożywało w takich warunkach procesu- wielu także wyrzekało się wiary- ci ludzie nazywani byli „lapsi”, czyli inaczej „upadli”. Niektórzy z nich mieli możliwość powrotu do Kościoła po odbyciu pokuty.
Byli także tacy, którzy przeżywali męczarnie- oni nazywani byli wyznawcami. Męczennikami natomiast nazywano chrześcijan, którzy ponieśli męczeńską śmierć za wiarę.
Szereg edyktów przeciw chrześcijanom wydał cesarz Walerian (253-260), jednak dużo straszniejsze były dla chrześcijan rządy Dioklecjana (285-305), za którego represję wobec nich obejmowały konfiskatę ksiąg i sprzętów liturgicznych, a także burzenie kościołów, więzienie członków hierarchii kościelnej, oraz składanie ofiar pogańskich. Z tego właśnie okresu pochodzi legenda o męczeństwie legionu tabańskiego pod wodzą oficera Maurycego.
Wtedy zginęli w Rzymie: papież św. Marcelin (296-304), na Sycylii św. Łucja, w Palestynie św. Lekarze Kosma i Damian
Ogłoszony w Nikodemii przez cesarza Galeriusza edykt , zahamował w końcu te straszliwe potępienie chrześcijan, pozwalając im na bycie z powrotem chrześcijanami, wznoszenie swoich domów, w których będą się zbierać, byle tylko nie robili nic sprzecznego ze zwyczajami. Edykt został wydany późno, bo w 311 roku. Po śmierci Galeriusza do prześladowań powrócił Cesarz Maksymin Daja panujący na wschodzie, gdzie tylko częściowo do edyktu się dostosowano. Jednak trwały one dwa lata, gdyż panujący z zachodniej części Konstantyn I Licyniusz postanowili na zjeździe w lutym 313 roku w Mediolanie kontynuować politykę Galeriusza. Edykt mediolański kojarzony jest więc z tolerancyjną polityką, głoszącą wolność chrześcijanom.
Do ostatecznego zwycięstwa doszło w 337 roku, gdy Cesarz Konstatntyn nawrócił się na łożu śmierci.