Motyw śmierci

Motyw śmierci często pojawia się w utworach literackich. Jako pojęcie abstrakcyjne śmierć była personifikowana przez twórców wielu epok. Ludzie zdawali sobie sprawę ze śmiertelności, co skłaniało ich do refleksji. Myśl o przemijaniu była stale obecna w życiu człowieka.

W średniowieczu myśl o śmierci była bardzo powszechna. To, co dostępne dla oka wydawało się jedynie rodzajem zasłony, która należało zerwać, by dotrzeć do tego co istotne. Ludzie traktowali swoje życie ziemskie jako okres przejściowy, przygotowujący do życia wiecznego. Wiedli więc ubogie, spokojne życie, całkowicie poświęcając się Bogu. Bardzo popularne było motto „memento mori”. Temat śmierci nadal pozostaje dla nas tajemnicą. Ludzie w natłoku zajęć, nie rozmyślają nad problemami natury egzystencjalnej, zagłuszają w sobie myśli o śmierci.

"Skarga umierającego" to utwór, w którym podmiot liryczny okazuje swój ogromny żal wywołany bilansem ziemskiego życia. Umierający, ze względu na popełnione grzechy boi się sądu ostatecznego i prosi Boga o łaskę. Nie jest pewien, co stanie się z jego duszą. W utworze pojawia się motyw marności ludzkiego życia. Podmiot liryczny myśli o zgromadzonym majątku, który teraz okazuje się całkowicie bezużyteczny. W wierszu pojawia się Anioł Stróż, który karci duszę umierającego za grzeszne życie i pokazuje drogę ocalenia. Człowiek musi uporządkować swoje ziemskie sprawy i rozliczyć się ze swojego życia, by być gotowym na spotkanie ze śmiercią

Zupełnie inne spojrzenie na śmierć ukazuje Wisława Szymborska w wierszu „O śmierci bez przesady”. Postać śmierci w utworze jest jakby pozbawiona profesjonalizmu, niezdarna w tym, co robi. Pierwsza strofa wiersza, przedstawia zwyczajne ludzkie umiejętności, których są obce dla śmierci. Z każdym kolejnym wersem, poetka przytacza przykłady zajęć bliskie pracy, którą owa śmierć wykonuje. Wykopanie grobu, zrobienie trumny, posprzątanie po sobie - to kolejne czynności, na których zrobienie śmierci nie stać, a przecież wiążą się one z jej fachem. Mimo że zbiera ona spore żniwo, to wcale nie jest wszechmocna. Poetka jakby ubliża śmierci, ośmieszając ją. Ironia jest bardzo charakterystyczna dla utworów Szymborskiej. Autorka wiersza twierdzi, że nie ma takiego życia, które choć przez chwilę nie jest nieśmiertelne. Jesteśmy nieśmiertelni, dopóki żyjemy.

Dawniej podchodzono do śmierci ze strachem, z szacunkiem, ponieważ była ona ostatecznym, nieuchronnym zakończeniem życia doczesnego. W „Skardze umierającego” człowiek średniowieczny bardzo obawia się spotkania ze śmiercią, żałuje, że nie podporządkował swojego życia Bogu. Wisława Szymborska jakby uczłowieczyła śmierć. Poprzez naśmiewanie się z niej sprawia, że nie wydaje się już być taka przerażająca. Współcześni ludzie boją się śmierci, tak samo, jak ich przodkowie, jednak szybkie tempo naszego życia nie pozwala na długie rozważanie nad egzystencją.