Analiza ekonomiczna ćwiczenia
ANALIZA EKONOMICZNA
W I- 7-10-2006
I. PODSTAWY METODYCZNE ANALIZY EKONOMICZNEJ I OCENY DZIAŁALNOŚCI
Analiza działalności gospodarczej przedsiębiorstwa zajmuje się badaniem i oceną efektywności, sprawności i jakości działalności przedsiębiorstwa oraz przygotowanie wniosków
II. CELE ANALIZY
* Ocena działalności przedsiębiorstwa przeszłości oraz ustalenie w niej pozytywnych i negatywnych zjawisk
* Formułowanie propozycji umożliwiających wykorzystanie rezerw wewnętrznych i okazji w otoczeniu
* Przygotowanie danych do podjęcia decyzji usprawniających działalność przedsiębiorstwa i jej wyniki w przyszłości
III. KLASYFIKACJA ANALIZY
Ocena otoczenia: Ocena warunków społecznych i prawnych / Analiza rynku / Analiza konkurencji
Ocena ukierunkowana do wewnątrz przedsiębiorstwa: ANALIZA EKONOMICZNA / Analiza finansowa / Analiza techniczno ekonomiczna
Synteza wyników analiz i przygotowanie decyzji przyszłych
Analiza finansowa- skoncentrowana na sprawozdaniu finansowym, finansowa strona funkcjonowania przedsiębiorstwa:
* Analiza bilansu
* Analiza rachunku zysku i strat
* Analiza przedsiębiorstw pieniężnych
* Analiza wskaźnikowa kondycji finansowej przedsiębiorstwa
* Analiza przygotowawcza wyniku finansowego
Analiza techniczno ekonomiczna – nawiązuje do rzeczowej strony funkcjonowania przedsiębiorstwa:
* Analiza produkcji
* Analiza zatrudnienia i płac
* Analiza wykorzystania środków trwałych
* Analiza gospodarki materiałowej
* Analiza gospodarki paliwowo energetycznej
* Analiza postępu technicznego technicznego nowych uruchomiepowodzenia
IV. PODZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH
Kryterium podziału // Podział
Ranga problemu analizy
- Strategiczna
- Taktyczna
- Operacyjna
Zakres przedmiotowy badań
- Techniczno ekonomiczna
- Finansowa
- Całościowa – dotycząca całego przedsiębiorstwa
- Odcinkowa – dotycząca pewnych wycinków jego działalności
Szczegółowość badań
- Ogólna – skoncentrowana na kilku podstawowych miernikach
- Szczegółowa – analizuje detale
Według metody badań
- Funkcjonalna – (najbardziej popularna) każda komórka organizacyjna w zakresie swojego działania dokonuje zestawień i analizy ZALETY: szybka analiza, niskie koszty WADY: brak subiektywnej oceny
- Kompleksowa – dokonywana przez określony dział planujący i analizujący ZALETY: obiektywizm oceny WADY: wysokie koszty
- Decyzyjna – charater incydentalny
Czas i częstotliwość analizy
- Retrospekcyjna (ex post)
- Bieżąca
- Przyszłościowa (ex ante)
- Ciągła
- Doraźna
- Okresowa
Forma badań
- wskaźnikowa – polega na ocenie przedsiębiorstwa przy niewielkiej ilości syntetycznych mierników (wskaźników) oceny; 5 głównych: wynik finansowy, suma bilansowa, wielkość zatrudnienia, wielkość inwestycji, zadłużenie
- rozliczeniowa – szczegółowe uzasadnienie wyników poszczególnych parametrów (wskaźników) ekonomiczch
V. METODY
W analizie ekonomicznej można wyraźnie podzielić na dwie grupy metod badawczych:
* Metody jakościowe
o Metoda porównań
o Metoda rozbioru strukturalnego
* Metody ilościowe
o Metody deterministyczne
- Metoda kolejnych podstawień
- Metoda różnic końcowych
- Metoda funkcyjna
o Metody stochastyczne
Metoda porównań – to jakościowa metoda analizy ekonomicznej polegająca na porównaniu badanych zjawisk z innymi właściwościami oraz ustaleniu różnic miedzy cechami porównywanych zjawisk.
W metodzie porównań zawsze analizuje i ocenia się dwie kategorie liczb z których jedna wyraża określony stan faktyczny a druga stanowi podstawę porównań tj podstawę odniesienia zwaną również bazą.
W efekcie uzyskuje się różnice dodatnie lub ujemne zachodzące pomiędzy porównywanymi wielkościami zwane odchyleniami.
Można wyróżnić trzy techniki porównań:
* porównania w czasie
* porównania z wielkościami postulowanymi tj planistycznymi lub normatywnymi
* porównania w przestrzeni
Porównania w CZASIE polegają na ocenie zmian wskaźników okresu badanego w stosunku do danych z okresów poprzednich lub wielkości przyjętych na okres przyszły tj wskaźników planu.
W zależności od przyjętych podstaw wyróżnia się:
- porównania w czasie zwykłe
- porównania w czasie łańcuchowe (wielopodstawowe)
Porównania Z WIELKOŚCIAMI POSTULOWANYMI polega najczęściej na odniesieniu osiąganych wskaźników do danych planu albo też na porównaniu danych rzeczywistych rzeczywistych danymi kalkulacji wstępnej, kosztorysów, kosztu normatywnego, lub szczegółowych limitów lub norm.
Porównania w PRZESTRZENI (międzyzakładowe) są uzupełnieniem (nie podstawowym) analiz porównawczych gdyż pozwala na ocenę wyników działalności danego przedsiębiorstwa w porównaniu z innymi firmami działającymi w branży lub na danym obszarze.
Występują ograniczenia porównywalności danych liczbowych zmian tzw zniekształcenia
Wyróżniamy zniekształcenia:
- metodologiczne (np. wynikfinansowy netto na przestrzeni lat nie jest wiarygodnym wskaźnikiem porównań gdyż na przestrzeni lat zmieniały się sposoby naliczania podatku dochodowego, właściwym miernikiem byłby wynik finansowy brutto)
- finansowych
- cenowych
- rzeczowych
- organizacyjnych
Najistotniejszym czynnikiem wywołującym zniekształcenia porównywanych danych jest inflacja.
Można stosować uproszczone metody sprowadzania danych do wzajemnej porównywalności z wykorzystaniem wskaźnika wzrostu cen publikowanych przez GUS. Na ogół w cenach przelicznikowych stosuje się oficjalny indeks cenowy
Posiadając wartości liczbowe indeksów cenowych dla badanego okresu można dane wielkości sprowadzić do porównywalności stosując dwa sposoby:
* dane okresu poprzedniego pomnożyć przez odpowiedni indem cenowy okresu bieżącego uzyskując w ten sposób dane w wielkościach okresu bieżącego
* dane okresu bieżącego podzielić przez odpowiedni wskaźnik cenowy okresu bieżącego uzyskując w ten sposób dane w wielkościach okresu poprzedzającego
VI. METODA ROZBIORU STRUKTURALNEGO
Metoda rozwoju strukturalnego zjawisk gospodarczych polega na logicznym rozłożeniu zagregatowanego zjawiska gospodarczego, na jego elementy składowe tak aby ich suma odzwierciedlała w sposób możliwie pełny całość analizy.
W zależności od złożoności i charakteru rozpatrywanych zjawisk gospodarczych oraz celów analizy mogą być stosowane różne rodzaje przekroju strukturalnego:
* przekrój rodzajowy przy badaniu zjawisk gospodarczych obejmujące jednorodne lecz rodzajowo różne wielkości elementarne (środki trwałe wg rodzaju rzeczowego, koszty własne wg rodzaju, załoga wg stażu pracy)
* przekrój czasowy który znajduje zastosowanie przy badaniu zjawisk gospodarczych w ramach większego odcinka czasowego z uwzględnieniem odcinków czasowych mniejszych (np. roczne wykorzystanie produkcji szelki się na kwartały, miesiące)
* przekrój przestrzenny wykazanie struktury składowych wielkości elementarnych rozpatrywanego zjawiska gospodarczego (wykonanie produkcji wg zakładów, wydziałów, oddziałów, koszty wg miejsca ich powstawania)
W II- 18-11-2006
I. ANALIZA RENTOWNOŚCI PREDSIĘBIORSTWA
Do badania rentowności przedsiębiorstwa analiza wykorzystuje wskaźniki – mierniki które grupujemy na dwie grupy:
WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI BEZWZGLEDNEJ
1. Wynik Finansowy
WF = P – K
P - przychody
K - koszty
2. Cash Flow – nadwyżka dochodów, wskaźnik operacyjny
CF = P – W
CF = Zn + A
P - przychody
W - wydatki w ciężar kosztów powieszone o podatek dochodowy
Zn - zysk netto
A - amortyzacja
3. Wartość Dodana
WD = P – Kzew
P - przychody
Kzew - koszty zewnętrzne
4. Zysk Ekonomiczny
EVA = EBIT ( 1 – T ) – Kkap
EBIT - zysk przed spłata i opodatkowaniem
T - stopa podatkowa
Kkap - kwota kapitałów zaangażowanych w przedsiębiorstwie
Ich wspólną cechą jest to ze mają charakter różnicowy, wyrażane są w jednostkach pieniężnych, mogą przybierać wartości dodatnie i ujemne
WSKAŹNIK RENTOWNOSCI WZGLEDNEJ
1. Zwykle – wskaźniki relacji
ROS = WF/P;WF/K;K/P*;P/K**
* wskaźnik poziomu kosztów; ** wskaźnik pokrycia
2. Rentowność Kapitałów
Rentowność kapitału całkowitego ROI = WF/KAPcał x 100
Rentowność kapitału własnego ROE = WF/ KAPwłłasn x 100
3. Rentowność aktywów
ROA= WF/AKcalkowit x 100
ROA=ROI bo KAPcał = AKcałkowite
Aktywów trwałych WF/AKtrwałr
Aktywów obrotowych WF/AKobrotowe
Ich wspólną cechą jest ze przedstawiają relacje pomiędzy wskaźnikami dając obraz „kondycji” przedsiębiorstwa, ze względu iż są to wartości stosunkowe wyrażone są w % lub ułmkach
WYNIK FINANSOWY – w przedsiębiorstwie w formie różnicy przychodów i kosztów można obliczyć w formie wielu konfiguracji np. wg okresu, dla jednego produktu, dla kilku produktów, klientów którzy nabyli, stref sprzedaży itp. itd.
Wynik finansowy wykazywany jest w rachunku zysków i strat. Rachunek zysków i strat może być sporządzany wg wybranego przez jednostkę sposobu:
- wariant porównawczy
- wariant kalkulacyjny
SCHEMAT PORÓWNAWCZEGO RACHUNKU ZYSKU I STRAT - [razem z całą pracą w załączniku]
SCHEMAT KALKULACYJNEGO RACHUNKU ZYSKU I STRAT - [razem z całą pracą w załączniku]
ZYSK (STRATA) BRUTTO ≠ PODSTAWA OPODATKOWANIA
PRZYCHODY ≠ PRZYCHODY PODATKOWE
KOSZTY ≠ KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW
ZYSK (STRATA) to kategoria prawa bilansowego Z = P – K
DOCHÓD to kategoria prawa podatkowego Dpod = Ppod – Kup
Z powodu różnic w prawie bilansowym i podatkowym należy przeprowadzić korektę zysku (straty) brutto w celu ustalenia dochodu podatkowego i wymiaru podatku. Kwotę podatku dochodowego odejmuje się następnie od zysku (straty) brutto.
Ocena przedsiębiorstwa na podstawie WF polega na przeprowadzeniu odpowiednich obliczeń analitycznych i dokonaniu ich interpretacji
Istnieją dwa rodzaje ocen:
- ocena porównawcza
- ocena przyczynowa
OCENA PORÓWNAWCZA polega na analizie interpretacji odchyleń bezwzględnych oraz wskaźników dynamiki i struktury poszczególnych elementów obliczeń zysku operacyjnego w cenach bieżących oraz cenach stałych (uewzgledniając korektę warności w cenach bierzących o odpowiednie wskaźniki inflacji)
W analizie oceny zysków i strat należy oceniać:
- tendencje - kierunek rozwoju (dodatnią/ujemną, rosnącą/malejącą, …)
- odrębna analiza pozostałej działalności operacyjnej i jak ona wpływa na wynik działalności operacyjnej (dodatnio/ujemnie, …)
- odrębnie należy ocenić wynik działalności finansowej (ujemny/dodatni) należy analizować różnicę z zysku ze sprzedaży a wynikiem działalności finansowej (powinna być dodatnia)
- zysk brutto
CASH FLOW – nadwyżka finansowa, nazywana również dochodem operacyjnym przedsiębiorstwa.
W swojej treści ekonomicznej nadwyżka finansowa obejmuje różnicę między przychodami a wydatkami poniesionymi przez przedsiębiorstwo w ciężar kosztów powiększonymi o podatek dochodowy.
- wyznaczenie bezpośrednie
CF = P – W
- wyznaczenie pośrednie
CF = ( P – K – pd ) + A
CF = [ P – ( Kpł + Kmat + A)] + A
Kpł – koszty płacowe
Kmat – koszty materiałowe
pd – podatek dochodowy
CF = P – Kpł – Kmat – Kpoz – pd – A + A
CF = P – Kpł – Kmat – Kpoz – pd
CF = P – W
Wskaźnik Cash Flow:
- nie zależy od amortyzacji
- zysk netto i amortyzacja …?...
- podatek dochodowy wzrastając wyszczupla nadwyżkę finansową
Przy większej amortyzacji zysk netto jest niższy lecz wzrasta nadwyżka finansowa bo podatek dochodowy jest mniejszy.
Rozpatrując wskaźnik nadwyżki finansowej obliczany metodą pośrednią należy zauważyć że amortyzacja sama w sobie nie jest źródłem wpływów pieniężnych lecz musi mieć pokrycie w przychodach przedsiębiorstwa osiąganych ze sprzedaży.
Przychody – koszty związane z wydatkami – amortyzacja = + ZYSK / – STRATA
W takiej sytuacji dodatnia nadwyżka finansowa wyraża część wartości amortyzacji. Wynika stąd wniosek że sam wskaźnik zysku lub straty netto nie wyraża wystarczająco precyzyjnie efektu finansowej działalności przedsiębiorstwa. [wykresy razem z całą pracą w załączniku]
Przedsiębiorstwo A
K>P
CF = –20 + 10 = –10
Przedsiębiorstwo nie jest w stanie pokryć kosztów przychodami, firma w stanie upadłości
Przedsiębiorstwo B
K=P
CF = –20 + 20 = 0
Firma pokrywa bieżące wydatki, może w jakiś czas funkcjonować lecz nie ma w jaki sposób odnawiać kapitału.
Przedsiębiorstwo C
K
W firmie C przychody wystarczają na pokrycie kosztów oraz na częściowe pokrycie odnowienia mająku.
Wskaźnik Cash Flow lepiej od Zysku Netto odzwierciedla efekt gospodarowania przedsiębiorstwem.
Jest miarą wewnętrznego samofinansowania przedsiębiorstwa tz ile środków własnych przedsiębiorstwo może potencjalnie przeznaczyć na cele rozwojowe.
Wielkość nadwyżki CF określa możliwości przedsiębiorstwa w zakresie realizacji:
- nowych inwestycji
- przyrostu aktywów obrotowych, zwłaszcza zapasów
- spłatę kredytów inwestycyjnych
- inne cele np. dywidenda
CF to wskaźnik który powinien być maksymalizowany
Przy jego maksymalizacji rosną również:
- stopień samofinansowania aktywów trwałych
S AT = CF/ ^Ak TR x 100
- stopień samofinansowania aktywów ogółem
S OG = CF/ ^Ak OG x 100
Wskaźnik CF służy do:
- obliczania wartości przedsiębiorstwa (spółek giełdowych) z zastosowaniem metod dochodowych
- oceny inwestycji przedsięwzięć (analiza)
- analizy oceny fuzji i przejęcia przedsiębiorstwa
Wskaźnik obsługi długu – praktyczny i istotny wskaźnik zdolności kredytowej
Ob D = CF/ R K + I
RK – raty kapitałowe przypadające w danym roku; I – odsetki
Obd < 1 – za niski wskaźnik, spłata kredytu nie byłaby możliwa
Obd > 1 – wskaźnik w prawidłowej wielkość
Obd > 1,5 – z reguły minimalny oczekiwany przez banki by udzielić kredyt
Ć I- 15-10-2006
I. ANALIZA PRODUKCJI, PRZYCHODÓW I KOSZTÓW PRZEDSIĘBIORSTWA
1. Analiza produkcji
2. Analiza przychodów
3. Analiza podstawowych układów kosztów
4. Analiza kosztów jednostkowych
Rodzaje kategorii produkcji
1. Produkcja towarowa brutto = suma sprzedaży wyrobów gotowych, półfabrykaty i usługi
2. Produkcja towarowa netto = produkcja towarowa brutto – podatki od sprzedaży (najczęściej VAT, akcyza)
3. Produkcja globalna = produkcja towarowa (brutto lub netto) ± różnica stanów zapasów + wartość produkcji niezakończonej
4. Produkcja czysta brutto = produkcja globalna – koszty materialne Relacje między produkcją a przychodami
Przychody ze sprzedaży = wartość produkcji + zapas początkowy – zapas końcowy
Np.
Wartość produkcji wynosi w 2005 r – 1 450 000 zł. Zapas produktów na początku tego roku wynosił 50 000 zł, a na końcu – 65 000 zł. Oblicz wielkość przychodów ze sprzedaży w 2005r.
Ps = Wp + Zp – Zk
Ps = 1 450 000 + 50 000 – 65 000 = 1 435 000 zł
W 2005r przychody ze sprzedaży w firmie X wynosiły 350 000 zł, a wartość produkcji – 360 000 zł. Wiedząc ze zapas produkcji na początku 2005r wynosił 3 000 zł oblicz zapas końcowy produkcji.
– Zk = PS – Wp – Zp
Zk = Zp + Wp – PS
Zk = 360 000 + 3 000 – 350 000 = 13 000 zł
Struktura przychodów przedsiębiorstwa:
- przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych i półfabrykatów
- przychody ze sprzedaży towarów (np. firma handlowa)
- przychody ze sprzedaży usług materiałowych i nie materiałowych
- przychody z operacji finansowych (np. oprocentowanie na rachunku bankowym 0,1%-0,5%; dywidendy)
- przychody ze sprzedaży środków trwałych, wyposażenia i materiałów
Doprowadzenie do porównywalności wielkości ekonomicznych
Wskaźnik korekty = Wskaźnik dynamiki w.e. w cenach bieżących * / Wskaźnik wzrostu cen x 100%
Wd* = We b / We baz x 100% = Wielkość ekonomiczna w okresie badanym / Wielkość ekonomiczna w okresie bazowym x 100%
Wskaźnik tempa zmian (wzrostu/spadku)
Wtz = We b – We baz / We baz x 100%
Zadanie:
Ustal dynamikę sprzedaży w cenach stałych porównywalnych na podstawie następujących
danych:
Lata // Przychody ze sprzedaży w cenach bieżących (w mln zł) // Wskaźnik wzrostu cen w 100% 1994 = 100
1994 // 12 500 // 100,0
1995 // 14 700 // 106,6
1996 // 13 800 // 112,3
1997 // 18 900 // 128,5
1998 // 22 560 // 136,9
[Rozwiązanie zadania razem z całą pracą w załączniku]
Analiza kosztów
Koszty – wydatek finansowy poniesiony na działalność gospodarczą w określonym czasie
1) koszt wyrażony w jednostce pieniężnej
2) koszt dotyczący działalności gospodarczej
3) dotyczy określonego czasu
Koszty są kształtowane:
- czynniki wewnętrzne – na które mamy wpływ np. wydajność pracy, zużycie materiałów
- czynniki zewnętrzne – na które mamy ograniczony wpływ np. naprzykład system podatkowy, ceny energii, usługi transportowe
Cele analizy kosztów przedsiębiorstwa
- ocena wielkości (prawidłowości ewidencji) i struktury poniesionych kosztów
- porównanie kosztów
Podstawa porównań kosztów:
- Koszty okresu ubiegłego
- koszty planowane
- Koszty normatywne – określonych działań które składają się na pewną całość
- Koszty postulowane – koszty jakich oczekujemy
Uporządkowanie kosztów odbywa się poprzez ich klasyfikacje Najważniejsze klasyfikacje:
- koszty rodzajowe
- koszty kalkulacyjne
- koszty w zależności wpływu na rozmiar produkcji
Układ rodzajowy kosztów (można uszczegółowić, nie można eliminować żądnego z elementów:
- amortyzacja
- zużycie materiałów i energii
- usługi obce
- podatki i opłaty
- wynagrodzenia
- ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
- pozostałe koszty rodzajowe
Tendencje w strukturze kosztów rodzajowych
- wzrost udziału kosztów amortyzacji /korzystne przedsiębiorstwo szybko odnawia kaptał/
- spadek udziału kosztów wynagrodzeń
- wzrost udziału kosztów energii /korzystne ale nie ze względu energochłonności lub wzrostu cen energii/
- wzrost udziału kosztów remontów
Kalkulacyjny układ kosztów – służy do ustalenia kosztów jednostkowych, podstawą tego układu są koszty bezpośrednie i pośrednie
- koszty bezpośrednie – można odnieść wprost na dany produkt
- koszty pośrednie dotyczą funkcjonowania całego przedsiębiorstwa
Układ kalkulacyjny kosztów
- materiały bezpośrednie
- paliwo i energia technologiczna
- wynagrodzenia bezpośrednie i narzuty na płace
- koszty zakupu
- koszty wynagrodzenia
- pozostałe koszty bezpośrednie
+______________________________________
= Techniczny koszt wytworzenia
- koszty ogólne zarządu
- straty na brakach
+______________________________________
= Fabryczny koszt wytworzenia
- koszty sprzedaży
+______________________________________
= KOSZTY CALKOWITE
Tendencje w strukturze kosztów kalkulacyjnych:
- wzrost udziału kosztów bezpośrednich
- wzrost udziału kosztów wydziałowych
- wzrost udziału kosztów ruchu
Podział kosztów ze względu na sposób relacji na wahania wielkości produkcji
* koszty stałe – to takie które w danym przedziale wielkości produkcji nie ulegają zmianie
- bezwzględnie stałe – które zupełnie nie reagują na zmianę wielkości produkcji
- względnie stałe – które w określonych sytuacjach mogą podlegać wahaniom
* koszty zmienne – to takie które zmieniają się z rozmiarem produkcji
- koszty proporcjonalne E=1 to takie które zmieniają się w tej samej wielkości co wielkość produkcji /np. paliwo i energia/
- koszty progresywne E>1 to takie które zmieniają się szybciej aniżeli zmiana wielkość produkcji /np. wynagrodzenie za godz nadliczbowe/
- koszty degresywne E<1 to takie które zmieniają się wolniej niż zmiana wielkości produkcji
Współczynnik relacji kosztów na zmiany wielkości produkcji
E = ^K/K : ^P/P
K – Koszty, P – Produkcja
Analizę kosztów wykorzystuje się przede wszystkim do oceny efektywności gospodarowania przedsiębiorstwem – najważniejszym wskaźnikiem służącym do tego celu jako wskaźnik poziomu kosztów.
METODA POŚREDNIA MIERZENIA POZIOMU KOSZTÓW WŁASNYCH PRZEDSIĘBIORSTWA
Obliczanie wskaźnika poziomu kosztów
Wpk= Koszty własne produkcji towarowej / Wartość produkcji towarowej x 100%
Koszty własne prod tow – wartość prod tow = ZYSK
Praca wraz z wykresami, schematami oraz prawidłowo zapisanymi wzorami w załączniku.