Przekrój epok.

Starożytność- XIX w.p.n.e.- V w.n.e.
Literatura grecka: Homer „Iliada”, „Odyseja”- eposy; Safona „Pogarda dla nie znającej poezji”- pieśń; Sofokles „Antygona”- dramat antyczny
Literatura rzymska: Wergiliusz „Eneida”- epopeja (wzorowana na Homerze); Horacy „Exegi monumentum”- pieśń
Biblia- zbiór różnych gatunków literackich ( w księgach historycznych: poemat epicki, saga rodowa, opowiadanie historyczne, kronika, nowela dydaktyczna, zbiór praw; w księgach mądrościowych: dialog filozoficzny, monolog filozoficzny, pieśń miłosna, przypowieść, przysłowie, aforyzm, psalm, hymn, pieśń, modlitwa; w księgach prorockich: mowa religijna, kazanie, wyrocznia, przekleństwo, lamentacja, list, apokalipsa)
Średniowiecze- 476 (upadek Cesarstwa Rzymskiego)- 1453( upadek Konstantynopola)-w Europie, w Polsce od X w.- XV w.
Styl sztuki: -romański: masywność, prostota budowli, grube mury; -gotycki: budowle na planie krzyża, odznaczały się smukłością, strzelistością, wysokie okna, łukowe zdobione witrażami
Filozofia: teocentryzm (Bóg w centrum uwagi), franciszkanizm
Literatura: „Bogurodzica”, modlitwy, Psałterz floriański, Psałterz Puławski, „Kronika polska” Gall Anonim,
Renesans (odrodzenie)- we Włoszech XIV w.- poł. XVI w., w pozostałych krajach europejskich koniec XV w.- schyłek XVI w.
Styl sztuki: budowano ratusze, kaplice, pałace, kościoły, budowane na planie koła, krzyża, wzorowane na budowlach antycznych
Filozofia: antropocentryzm (człowiek w centrum uwagi), humanizm
Literatura: Mikołaj Rej „Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem...”- dialog, „Żywot człowieka poćciwego”; Jan Kochanowski „Do gór i lasów”, „Raki”, „Na dom w Czarnolesie”, „Na lipę”- fraszki, „Pieśń o spustoszeniu Podola”- pieśń, Treny (I-XIX); Andrzej Frycz Modrzewski „O poprawie Rzeczypospolitej”; Piotr Skarga „Kazania sejmowe”; Mikołaj Sęp Szarzyński „ Rytmy abo Wiersze polskie”
Barok- Europa: koniec XVI w.- pocz. XVII w. Polska koniec lat 80’ XVI w.- 20’ XVII w.
Style sztuki: -barok: monumentalizm, różnorodność i dynamika form, brak harmonii, bogactwo i przepych dekoracji, iluzjonizm; -manieryzm: dynamizm, dekoracyjność, nie pokój i niezwykłość rozwiązań architektonicznych; -rokoko: kokieteria małych form w malarstwie, architekturze, rzeźbie, kameralność wystroju wnętrz pałacowych i salonowych

Kierunki: sarmatyzm, marinizm
Literatura: Jan Andrzej Morsztyn „Niestatek”, „Do trupa”- wiersze; Daniel Naborowski „Marność”, „Krótkość żywota”- wiersze; Wacław Potocki „Nierządem Polska stoi”, „Pospolite ruszenie”, „Zbytki polskie”- wiersze; Jan Chryzostom Pasek „Pamiętniki”

Oświecenie: koniec XVII w.- XVIII w.
Styl sztuki: -rokoko: kokieteria małych form w malarstwie, architekturze, rzeźbie, kameralność wystroju wnętrz pałacowych i salonowych, -klasycyzm: charakteryzujący się harmonią formy, nawiązujący do modelu antycznego piękna
Filozofia: empiryzm, racjonalizm, deizm, ateizm
Literatura: Ignacy Krasicki „Szczur i kot”, „Ptaszki w klatce”, „Filozof”, „Jagnię i wilcy” -bajki, „Do króla”, „Pijaństwo”, „Żona modna”- satyry, „Monachomachia”- poemat heroikomiczny; Adam Naruszewicz „Balon”; Stanisław Trembecki „ Myszka, kot i kogut”- bajka; Franciszek Karpiński „Do Justyny. Tęskność na wiosnę”, „Laura i Filon”- sielanka; Józef Wybicki „Pieśń legionów polskich we Włoszech”, „Mazurek Dąbrowskiego”; Julian Ursyn Niemcewicz „Powrót posła”; Franciszek Zabłocki „Fircyk w zalotach”; Stanisław Staszic „ Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego”, „Przestrogi dla Polski...”; Hugo Kołłątaj „Do Stanisława Małachowskiego... Anonima listów kilka”
Romantyzm 1822 r. ( wydanie „Ballad i romansów” A. Mickiewcza)- 1863r. (powstanie styczniowe)

Filozofia: irracjonalizm, mistycyzm
Postawy: byronizm („Giaur” Byron), faustyzm („ Faust” Goethe), prometeizm („Dziady” cz. III A. Mickiewicza), wallenrodyzm („Konrad Wallenrod” A. Mickiewicz), werteryzm (Cierpienia młodego Wertera” Goethe
Literatura: „Oda do młodość”- oda, „Romantyczność”, „Lilie”, „Świteź”, „Świtezianka”- ballady, „Dziady” cz. II, IV, III- dramat romantyczny, „Sonety krymskie”, „Sonety odeskie”, „Konrad Wallenrod”- powieść poetycka, „Pan Tadeusz”- epopeja narodowa A. Mickiewicza; J. Słowacki „Kordian”- dramat, „ Smutno mi Boże”- hymn, „Grób Agamemnona”, „Testament mój”; Cyprian Kamil Norwid „Pióro”, „ Moja piosnka[I]”, „Bema pamięci żałobny-rapsod”, „Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie”, „ Fortepian Szopena”- wiersze

Pozytywizm 1864- 1890r.
Filozofia: racjonalizm, empiryzm, deizm, ateizm
Program: praca u podstaw, praca organiczna, emancypacja kobiet, asymilacja Żydów
Literatura: A. Asnyk „Daremne żale”, „ Do młodych”- wiersze, Balzac „Ojciec Goriot”, E. Orzeszkowa „Nad Niemnem”- powieść realistyczna, „Gloria victis”- opowiadanie, B. Prus „Lalka”- powieść realizmu krytycznego, M. Konopnicka „Mendel Gdański”, „Miłosierdzie gminy”- nowele, H. Sienkiewicz „ Szkice węglem”- nowela, F. Dostojewski „ Zbrodnia i kara”

Młoda Polska 1891- 1918r.
Sztuka: impresjonizm, symbolizm, parnasizm, secesja, naturalizm,
Filozofia: nietzscheanizm, shopenhoueryzm, bergsonizm
Literatura: K. Przerwa- Tetmajer „Koniec wieku XIX”, „Hymn do nirwany”, „Nie wierzę w nic”; J. Kasprowicz „ W chałupie”- wiersz, „Z chałupy”- cykl sonetów, „ Krzak dzikiej róży”- cykl sonetów, „Dies irae”- hymn, Leopold Staff „Kowal”- wiersz, Żeromski „Rozdziobią nas kruki, wrony...”- opowiadania, „Ludzie bezdomni”, W. Reymont „ Chłopi”- epopeja chłopska; S. Wyspiański „ Wesele”; G. Zapolska „Moralność pani Dulskiej”, J.

Conrad „Lord Jim”
Dwudziestolecie międzywojenne okres między wojnami światowymi I a II
Sztuka: nie naśladowała świata, lecz czerpała z bogactwa jego elementów i konstruowanie go na nowo; abstrakcjonizm, kubizm, surrealizm,
Filozofia: behawioryzm, freudyzm, egzystencjalizm, pragmatyzm, katastrofizm
Literatura: Żeromski „Przedwiośnie”- powieść, Z. Nałkowska „Granica”- powieść, W. Gombrowicz „Ferdydurke”- powieść groteskowa, B. Schulz „ Sklepy cynamonowe”,
Literatura wojenna i powojenna
Literatura: A. Słonimski „Alarm”- wiersz, W. Broniewski „ Żołnierz polski”- wiersz, K. K. Baczyński „Pokolenie”, „Z głową na karabinie”, T. Różewicz „Ocalony” „Lament”- wiersze, „Kartoteka”, Cz. Miłosz „Campo di fiori”, „ Piosenka o końcu świata”, „ Piosenka o porcelanie”, Z. Nałkowska „Medaliony”, T. Borowski – opowiadania, Gustaw Herling-Grudziński „Inny świat”, „Wieża”; Hanna Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”; Z. Herbert „Przesłanie Pana Cogito”, S. Mrozek „Tango”

Dodaj swoją odpowiedź
Język polski

„Biblia” i „Mitologia” jako źródła inspiracji w literaturze późniejszych epok.

„Przeszłość ocala, co jej potrzebne.”
(C.K.Norwid)

„Mitologia” i „Biblia” to jedne z głównych źródeł – korzeni kultury europejskiej, które od samych narodzin aż do czasów najnowszych kształtowały kulturę pols...

Język polski

Przegląd wszystkich epok-ściąga na maturę ustną

Materiał w formie tabeli - przekrój wszystkich epok: okres, główne nurty, filozofia, twórcy, dzieła......

Język polski

Pisarze Odrodzenia i Oświecenia o Polsce i Polakach. Omów temat na wybranych utworach literackich tych epok.

Każdy z nas wie jaka jest ówczesna Polska. Media codziennie dostarczają nam nowych wiadomości o sytuacji panującej w naszym kraju. Wiemy również jacy jesteśmy my – Polacy. Znamy swoje tradycje, obyczaje, zachowania… Jednak Polska nie ist...

Język polski

Żeromski czytany po latach.

Dla swojego pokolenia był niekwestionowanym autorytetem. Nazywany przez wielu sumieniem narodowym poruszał w swych utworach sprawy ważne i drażliwe dla współczesnych mu rodaków. W niepodległej Polsce brał czynny udział, nie tylko w literac...

Geografia

Biografia Stanisława Staszica i Juliana Ursyn Niemcewicza pod względem turystycznym

Julian Ursyn Niemcewicz urodził się 16 lutego 1758 roku w Skokach pod Brześciem Litewskim, a zmarł 21 maja 1841 roku. Odbył szereg podróży do Zachodniej Europy w latach 1781-1788. W latach 1802-1804 podróżował po Polsce. Odbył także podr...