Układ oddechowy

BUDOWA I CZYNNOŚCI UKŁADU ODDECHOWEGO
Układ oddechowy człowieka stanowią drogi oddechowe oraz płuca. Pewien udział w wymianie gazowej ma także skóra. Drogi oddechowe obejmują: jamę nosową, gardło, krtań, tchawicę oraz oskrzela główne, które wchodzą do parzystych płuc. Płuca otacza jama opłucna, której wilgotna powierzchnia zmniejsza tarcie między płucami i klatką piersiową podczas oddychania.
Wdychane powietrze dostaje się do jamy nosowej. Tam ulega ogrzaniu, nawilżeniu i oczyszczeniu z kurzy i bakterii. Jest to możliwe gdyż jama nosowa jest silnie unaczyniona błoną śluzową z nabłonkiem wielowarstwowym migawkowym, zawierającym liczne komórki śluzowe. Znajduje się w niej również urzęsiony nabłonek węchowy, tworzący niewielkie pole węchowe. Jama nosowa łączy się od tyłu z gardłem, gdzie krzyżują się drogi oddechowe z pokarmową. Z gardła wdychane powietrze dostaje się do krtani. Narząd ten jest złożonym zespołem chrząstek, wiązadeł i mięśni, umożliwiających wydawanie dźwięków. Z krtani wdychane powietrze przechodzi do tchawicy – nieco spłaszczonej, sprężystej rury, wzmocnionej licznymi chrząstkami. Chrząstkami klatce piersiowej tchawica rozgałęzia się na dwa oskrzela główne o budowie podobnej do samej tchawicy. Oskrzelami głównymi wdychane powietrze przedostaje się do płuc. Płuca są pęcherzykowatymi narządami o płatowej budowie: w płucu prawym wyróżnia się 3 płaty, w lewym - 2. Do każdego nich dochodzi odpowiednie rozgałęzienie oskrzeli głównych – oskrzela płatowe. Każde dzieli się na coraz drobniejsze i bardziej rozgałęzione oskrzeliki. Najdrobniejsze oskrzeliki kończą się woreczkowatymi rozszerzeniami, których uwypuklenia – pęcherzyki płucne – stanowią właściwą czynną powierzchnię wymiany gazowej. Liczbę pęcherzyków płucach człowieka szacuje się na 300-500 milionów. Wentylacja płuc polega na rytmicznych wdechach i wydechach. Przewietrzenie płuc zapewniają ruchy ssąco-tłoczące klatki piersiowej. Wdech powodowany jest skurczem mięsni oddechowych: przepony oraz mięsni międzyżebrowych. Wdech jest aktem biernym. Zatem rozluźnienie mięsni oddechowych powoduje, że sprężysta klatka piersiowa, a więc i płuca, powracają do pierwotnych rozmiarów. Podczas spokojnego wdechu i wydechu dochodzi do wymiany około 500 cm3 powietrza. Jest to tak zwana objętość oddechowa. Pogłębienie wdechu pozwala pobrać dodatkowe 2500cm3 powietrza – to objętość uzupełniająca. Natomiast pogłębienie wydechu pozwala na usunięcie 1200 cm3 powietrza – to objętość zapasowa. Między stanem najgłębszego wdechu i wydechu wymieniane jest jednorazowo 4200cm3 powietrza. Jest to tak zwana pojemność życiowa płuc. W spoczynku wykonujemy średnio 16 oddechów na minutę, co daje wentylację minutową na poziomie 8dm3. W czasie wysiłku wartość ta może wzrosnąć prawie 20 razy. Za regulację pracy układu oddechowego odpowiedzialne są przede wszystkim ośrodki oddechowe, zlokalizowane w rdzeniu przedłużonym. Głównym czynnikiem powodującym przyspieszenie wentylacji jest wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi.


WYMIANA GAZOWA W PŁUCACH
Proces, w czasie, którego dochodzi do dyfuzji gazów i ich wymiany między organizmem i jego otoczeniem. W wyniku wymiany gazowej z organizmu jest usuwany dwutlenek węgla i wprowadzany tlen. Dyfuzja gazów odbywa się poprzez powierzchnię oddechową, którą jest powierzchnia całego układu oddechowego.
U człowieka wymiana gazowa przebiega w pęcherzykach płucnych, między ścianą pęcherzyka a oplatającymi ją naczyniami włosowatymi. Przez ścianę pęcherzyka i naczyń dyfundują gazy: tlen i dwutlenek węgla. Dyfuzja odbywa się z miejsc o większym stężeniu do miejsc o stężeniu mniejszym, zgodnie z gradientem stężeń. Cząsteczki tlenu dyfundują z pęcherzyków płucnych do krwi, w odwrotnym kierunku wędruje dwutlenek węgla.


TRANSPORT GAZÓW ODDECHOWYCH WE KRWI I ODDYCHANIE WEWNĘTRZNE
Rozpuszczalność tlenu jest bardzo mała i dlatego w drodze ewolucji musiały powstać mechanizmy zwiększające pojemność tlenową krwi. Fizycznie rozpuszczony w osoczu tlen stanowi 2-3% ilości transportowej. Tak znaczne zwiększenie sprawności krwi stało się możliwe po wykształceniu barwników oddechowych (hemoglobina, hemoerytryna, hemocyjanina). Jest to różnorodna grupa białek złożonych, które nietrwale wiążą tlen, znacznie zwiększając stopień wysycenia krwi tym gazem. Oddychanie wewnętrzne odbywa się zgodnie z gradientem ciśnień. Dopływająca do tkanek utlenowana krew zawiera dużo tlenku o ciśnieniu około 96mmHg i niewiele CO2 o ciśnieniu około 40mmHg. Komórki ciała zużywają w procesach oddychania komórkowego tlen i wytwarzają CO2. Prowadzi to do obniżenia ciśnienia tlenu w komórce do około 30mmHg i zwiększenia ciśnienia CO2 do około 46mmHg. Wyższe o ponad 60mmHg ciśnienie tlenu w krwi dopływającej w zupełności wystarczy do wtłoczenia tego gazu do komórek, natomiast niższe ciśnienie CO2 spowoduje dyfuzję tego gazu z komórek do krwi.

CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO
-azbest – włóknisty materiał, jeszcze niedawno stosowany w budownictwie. Drobiny azbestu gromadzą się w płucach i są przyczyną chorób nowotworowych. Natomiast górnicy w kopalniach węgla kamiennego często cierpią z powodu pylicy węglowej płuc.
-choroba dekompresyjna – dotyczy nurków; jest ona związana ze zjawiskiem znacznego zwiększenia objętości gazów podczas szybkiego wynurzania się. Zwiększające się ciśnienie powoduje, że gazy rozpuszczone we krwi i soku komórek wydzielają się w postaci pęcherzyków. Objawami choroby kesonowej mogą być bóle mięśni i stawów, zawroty głowy, paraliż, a nawet śmierć.
-zapalenie oskrzeli – obrzęk błony śluzowej, która powoduje nadmierną ilość śluzu. Towarzyszy temu zwężenie dróg oddechowych i uciążliwy kaszel. Zapalenie mogą wywołać drobnoustroje, ale także dym papierosowy albo smog.
-zapalenie płuc – ich przyczyną są infekcje wirusowe lub bakteryjne.
-astma – astmatycy cierpią z powodu ataków duszności wywołanych zwężeniem górnych dróg oddechowych. Jej objawy można szybko zwalczyć stosując leki rozszerzające oskrzela.
-alergia – nadwrażliwość układu oddechowego np. na roztocza w kurzu domowym lub pyłki roślin.

Dodaj swoją odpowiedź
Biologia

Układ oddechowy człowieka

Układ oddechowy
układ oddechowy - zespół narządów umożliwiających organizmowi oddychanie. Integralnym elementem układu jest narząd oddechowy.

Wprowadzenie
Metabolizm komórek zwierzęcych wymaga ciągłego dostarczania tle...

Biologia

Układ oddechowy

Układ oddechowy – wentylacja warunkująca oddychanie tlenowe.


Układ oddechowy bierze udział w transporcie powietrza i w wymianie gazowej.
Do komórek organizmu jest dostarczany (za pośrednictwem układu krwionośnego) tlen, ...

Biologia

Układ oddechowy

Układ oddechowy

Oddychanie jest jednym z najważniejszych przejawów życia i polega na pobieraniu przez żywą istotę tlenu z atmosfery i oddawaniu do niej dwutlenku węgla, Tlen, zawarty w powietrzu, jest niezbędny do uzyskiwania przez...

Biologia

Dlaczego, gdy nie działa układ oddechowy może działać układ krążenia, a jeżeli nie działa układ krążenia to układ oddechowy też nie?

Dlaczego, gdy nie działa układ oddechowy może działać układ krążenia, a jeżeli nie działa układ krążenia to układ oddechowy też nie?...

Biologia

Układ oddechowy

Oddychanie jest jednym z najważniejszych przejawów życia i polega na pobieraniu przez żywą istotę tlenu z atmosfery i oddawaniu do niej dwutlenku węgla, Tlen, zawarty w powietrzu, jest niezbędny do uzyskiwania przez niemal każdy żywy organ...

Pedagogika

Układ oddechowy

UKŁAD ODDECHOWY

Oddychanie to jeden z najważniejszych procesów życiowych. Bez pożywienia człowiek może żyć kilka tygodni, bez wody kilka dni natomiast bez powietrza zaledwie kilka minut. Dlatego podczas wypadku ważne jest aby spra...