Powstanie styczniowe
POWSTANIE STYCZNIOWE
Walki rozpoczęły się 22.01.1863 roku, było dobrze przygotowane w sensie organizacyjnym, jeśli Polacy wygrają, przejmują władzę w Polsce. Cel:
a) istniał rząd podziemny, który ma się ujawnić w momencie wybuchu powstania,
b) zdobyć twierdzę w Modlinie i uzbroić oddziały chłopskie
Pierwsze dni powstania były militarnym sukcesem powstańców. Wojska rosyjskie się wycofywały, ale nadal nie był wolny Płock, co przeszkodziło ujawnieniu się rządu, zamiast niego Stanisław Bobrowski ujawnia manifest do społeczeństwa:
a) wezwanie do walki,
b) zapowiadał przekazanie chłopom ziemi na własność (uwłaszczenie)
Szlachta występowała przeciwko manifestowi, a Biali postanowili się przyłączyć, aby przejąć władzę nad powstaniem – chcieli nim pokierować tak, aby po udanym powstaniu nie było reform społecznych. Pośrednikiem między Białymi a Hotelem Lambert była Francja – Biali liczyli na pomoc materialną, pieniądze, broń, ale nie otrzymali jej. Rosja i Prusy podpisały porozumienie o wspólnym zwalczaniu powstania i próby pomocy powstańcom.
Zasięg powstania styczniowego: Księstwo Polskie, Litwa i Białoruś. Biali w marcu 1863 wyznaczyli wodza Józefa Mierosławskiego – przeprowadził kilka bitew, jednak wszystkie zakończyły się klęską, skompromitował się i wyjechał po kilku dniach. Następnym wodzem z inicjatywy Białych był Marian Langiewicz – jednak on także się nie sprawdził – po tygodniu zrezygnował. Do jesieni nie było wodza, ale oddziały chłopskie rozwijały się, rozegrało się wiele walk na południu kraju. I to wszystko bez naczelnego wodza.
Jesienią powstanie zaczęło wygasać – bali się zimy – dyktatorem powstania ogłasza się Romuald Traugutt – ogłasza, że rozpraszające oddziały będą karane śmiercią – to miało zapobiec końcowi powstania, tak chciał przetrwać zimę. Na przełomie 63/64 Rosjanie rozpoczęli represje – palono wsie, zabierano ziemie, przemocą chciały wymusić rozproszenie się oddziałów. W kwietniu 1864 władze rosyjskie wytropiły Traugutta i aresztowały go, skazany na śmierć, wyrok wykonano w Warszawie. Śmierć Traugutta była ciosem dla powstańców, powstanie zaczyna wygasać. Ostatnie walki odbyły się w okolicach Warszawy w grudniu 1864. Powstańcy poddają się. Powstanie styczniowe było najdłuższym i najtrwalszym, nieudanym powstaniem. W marcu władze rosyjskie rozwiązują sprawę chłopską – chłopi zaprzestają walk.