Od starożytności do Zenon z Kition -264 pne

Filozofia- pierwotnie miało sens dosłowny i oznaczało poszukiwanie, umiłowanie mądrości. Używać tego słowa zaczęto w VI w.p.n.e przez Pitagorasa.

Tales z Miletu- Odkrył, że magnetyt oraz potarty bursztyn mają własności przyciągania. "Wszystko jest z wody, z wody powstało i z wody się składa" – wszystko co istnieje jest modyfikacja wody. Początkiem życia jest woda. Ziemia jest płaskim dyskiem pływającym na oceanie. Postawił jako pierwszy pytanie „o istotę natury bytu” czym jest świat?

Prazasada- jest to tworzywo, źródło i początek wszystkiego
Arche- w filozofii przedsokratejskiej był to termin praprzyczyny, prazasade wszystkich istniejących bytów.

Anaksynander- żył 609-547 w następca Talesa- świat i rzeczywistośc określa jako
bezkres(apeiron). Wszystkie formy bytu to przeciwieństwa zimno-ciepło, jasno-ciemno a śmierć to kres bytu. Nie odwołuje się do konkretnego żywiołu.

Anaksymenes-żył 585-525 pnę- podstawa bytu to powietrze, źródło wszelkiego bytu. Był kosmologiem i twierdził ,że ziemia jest płaska, wisi w powietrzu a gwiazdy są podoczepiane do sklepienia.

Heraklit z Efezu- głosi, że ciągłe stawanie się i przemijanie jest najważniejszą cechą bytu, zaś stawanie się i przemijanie jest wynikiem nieprzerwanego ścierania się przeciwieństw.
"panta rhei" wszystko płynie, nic nie stoi w miejscu. Wszystko na świecie jest zmienne i niepowtarzalne.
Heraklit uznał ogień, który "żyje śmiercią tego, co spala". Niektórzy interpretatorzy filozofii Heraklita uważają, iż dlatego mędrzec uznał ogień za zasadę świata, bo dynamika tego żywiołu odzwierciedla obraz świata – jego ruch i dynamizm. Według Heraklita świat jest wieczny i odwieczny – nie stworzył go żaden bóg.

Pitagoras- celem jego była władza. Pitagorejczycy zostali ofiarami rygorów jakie nakładał na polityke. Twierdził że wspólny początek nie ma pochodzenia materialnego lecz pochodzenie duchowe „Świat, byt to model matematyczny”

Pitagoras z Samos-VI w pnę- istotą bytujesz źródło i liczba jako fundament, u źródła zmienności istnieje stała niezmienna liczba, model matematyczny. Liczby stanowią świat. Interesuje się astronomią i polityką, twierdzi, że polityka służy sprawowaniu władzy, założył org. pitagorejskąby uczyć i przejmować władzę. Jego symbol etyki to litera Y. Twórca etyki ascetycznej.

Eleaci-szkoła z Elei-zw. ze szkoła z Jonii

Parmenides- żył w latach 500 pnę- teza -twierdził, że istnieje tylko to co jest. Byt jest a niebytu nie ma. Byt nie ma początku i jest wieczny. Byt jest stały i jeden .Świadomie i systematycznie zastosował rozumienie dedukcyjne- rozum i dedukcja-a priori. Skąd wiemy, że niebytu nie ma? Bo o niebycie niepodobna w ogóle myśleć, niebytu nie można ani poznać ani wypowiedzieć. Między my ślą a bytem zachodzi ścisły związek, ponieważ tym samym jest myśl i rzecz, której myśl dotyczy.

Ksenofanes- uważał, że zmysły kłamią, błądzą i trzeba w nie powątpiewać. Koncepcja bytu-między światem filozoficznym a światem nauki jest świat myśli. Przy pomocy rozumu poznajemy świat. Byt jest stały niezmienny.

Grecki Humanizm Filozoficzny
Teza Protagorasa- żył 485-410 człowiek jest miarą wszystkich rzeczy istniejących, że istnieją, a
nieistniejących, że nie istnieją. Wyraz ludzkich interesów powstaje na drodze umowy między ludźmi.
Wszystko ma umowny charakter.
Gorgiasz z Leontinoj- Vw pnę- retoryka sztuka skutecznego przekonywania to droga do wiedzy.

Sofiści- nie byli zwolennikami natury lecz kultura jest domeną społeczeństwa.

Sokrates- Sokrates- pochodził z ludu matka akuszerką( maieutyka sztuka położnicza to była jego nauka) . Sokrates był genialnym myślicielem, skazany na śmierć(wypił cykutę) za demoralizację młodzieży. Odrzuca relatywizm sofistów, twierdzi ,że wartości SA trwałe i niezmienne. Idee Sokratesa to wiara i dobro. Warunkiem czynienia dobra jest znajomość dobra, zło bierze się z niewiedzy. Nie można nauczyć się cnoty. Matematyka- Sokrates mówi, że wiedza jest wrodzona człowiekowi i tylko trzeba ja wydobyć ze środka jak położna dziecko. Ludzie nie są równi- jedni maj ą wrodzoną wiedzę inni nie.

Platon- najwybitniejszy i najważniejszy filozof świata.-założył szkołę Akademię( od nazwy gaju Akademos). Platon pisał dialogii najważniejszy to Państwo i Prawo.
Platońskie koncepcie idei- idealizm platoński-świat idei dostępny tylko naszemu rozumowi jest źródłem, wzorem dla świata doświadczalnego. Świat dla Platona jest dwoisty, świat zjawisk- świat doświadczenia, materii. Świat idei-dostęp ma ludzki umysł. Jaskinia Platona- niewolnicy przykuci twarzą do ściany widzą tylko cienie , nie widzą prawdy, świat zewnętrzny dostępny jest tylko naszemu
rozumowi, natomiast to co widzimy zawdzięczamy naszym zmysłom.
Empiryczna wiedz to wiedza o cieniach. Platon pragnie wiedzy pewnej, uporządkowania świata, absolutu wiedzy niezmiennej. Wiedza matematyczna to wiedza niezmienna. Platon dzieli wiedzę ,wiedza skł. się z twierdzeń, sądów i prawa.

Teoria reminiscencji-Platon uważa ,że przychodzimy na świat z wiedzą a potem ją sobie przypominamy. Uważa, że poznawanie to rozpoznawanie, im większą mamy wiedzę tym łatwiej dokonujemy rozpoznania. 3 poglądy Idee odbijaj ą się w rzeczach, idee dane są ludzkiemu rozumowi, idee tworzą boski model rzeczywistości. Rozum dąży do wiedzy, wola do męstwa, zmysły do umiarkowania.

Platońska koncepcja państwa: Platon uważa, że dusza człowieka skł. się z 3 elementów: część rozumna, część wolitywna( wola) siła i temperament, część zmysłowa- pożądliwa. Dla Platona w duszy człowieka te trzy władze nie są w takich samych ilościach, każdy jest inny. Platon nie dopuszcza różnorodności państwa, szuka państwa idealnego utopijnego. Państwo jest jedno i składa się z 3 grup ludzi
1. Administracj a-ludzie rozumni sprawuj ą władzę ustawodawczą
2. Armia- władzę wykonawczą wykonuj ą strażnicy, są policj ą, przymuszaj ą ludzi do posłuszeństwa
3. Lud pracujący-to rzemieślnicy
W tej koncepcji lud nie ma nic do powiedzenia ponieważ ma za małą władzę, za małą wiedzę. Ludzie rozumni czyli Administracja nie mogła posiadać majątków ani własności, władzę sprawowali bez nagród, a utrzymywało ich państwo ,za to mieli władzę absolutną. Nie mogli źle wykorzystywać władzy.
Opowieśc o jaskini- w jaskini siedzą niewolnicy, którzy są przykładem ze nimi jest galeria , idą zwierzęta. Miedzy galeria a niewolnikami jest ogień. Niewolnicy widza tylko cieie, nie widzą odkrytej przestrzeni. Platon mówi , że to my jesteśmy tymi niewolnikami.

Arystoteles ze Stagiry- żył 384-322 pnę chciał po śmierci Platona(nauczyciela) przejąć Akademię, ale mu się nie udało. Interesował się przyrodą, astronomią( drugi najważniejszy myśliciel). Krytykował Platona. Sformułował zasadę logiki- Każdy byt jest tożsamy jedynie sobie i z dwóch sądów tylko jeden jest prawdziwy. Logika i teoria wiedzy jest ważną stroną Arystotelesa. Nie jest idealistąjest realistą -uważa , że świat złożony jest z rzeczy i jest sumą tych rzeczy. Realnie idee nie istnieją, ale nie odrzuca platonizmu. Każda rzecz jest złożona , umysł może wyabstrahować jego formę od materii, ale stanowią jedność. Platon jest dla niego przyjacielem , ale prawda jest największym przyjacielem. Dla Arystotelesa świat jest skończony, jest nieruchomy a rzeczy się poruszają bo ruch został im nadany, strzałę poruszyła ręka łucznika .Uważa ,że jest jakaś zewnętrzna siła transcendentalne zewnętrzne bóstwo i nazwał ją Primus motor- źródło energii ruchu, w Etyce Mikomachejskiej krytykuje Platona- czym inny jest cnota matki(która daje życie) a czym innym jest cnota żołnierza (który odbiera życie)Człowiek to zwierze społeczne, polityczne. Wierzy, że cnoty można się nauczyć, cnoty moralne powstają.
Zasada złotego środka mówi -unikaj skrajności zawsze najlepsze decyzje podjęte są te wypośrodkowane.

HELLENIZM
filozofowie życia- od III w pnę do I/II w

Epikureizm- od Epikura- przełom IV-III w pnę 341-270 r, założył w Atenach szkołę. Epikur nawiązuje do hedonizmu Arystypa z Cyreny ( osiąganie przyjemności jako cel życia , Arystyp uważał, że szczęście to rozkosz zmysłowa ).Epikur mówił, że szczęście to brak cierpienia. Epikur dzieli przyjemności na 3 gr.
1. te co należy popierać- naturalne i konieczne
2. akceptować-naturalne i niekonieczne( przyjemności cielesne)
3. unikać- nienaturalne i niekonieczne( przysparzają cierpienia)
Promuje zdrowe odżywianie się i umiar w piciu. Jest atomistą, materialistą i nie wyklucza bogów. Dusza ludzka jest materialna, atomy krążące zderzają się i kroczą nowym torem. Epikur mówił, że ludzie bój ą się śmierci i nie umiej ą utrzymać przez to spokoju duch. Tłumaczy im to tak : śmierć nas nie dotyczy, mściwi bogowie śmierci- świat ludzi i bogów nie styka się, nie mamy na to wpływu. Jego hasło- korzystaj z dnia, ciesz się tym co masz.

Zenon z Kition (z Cypru) żył 335-264 pnę - twórca stoicyzmu- naturaliści-rozwija się od III w pnę do VI w ne(900 lat)- najpop. doktryna elit i mas w Rzymie.3 Okresy : grecki, okres przejściowy i stoicyzm rzymski. Poglądy na świat:
1. Są naturalistami- świat podlega prawom natury, równość ludzi wobec natury.
2. świat istniejący jest jedynym z istniejących światów( cykl kosmiczny)
3. dzięki doświadczeniu poznawanie ludzi i natury- stoicy byli empirykami

Stoicka etyka- twierdzili, że cnota i dobro jest wartością najwyższą i samoistną. Przyjemność i cierpienie nie musi być złe. Cierpienie i dobro się nie wykluczają. Fortuna- bogini losu- los jest zmienny( fortuna kołem się toczy). Musimy zaaprobować to co los nam przyniesie. Polegać można tylko na sobie - wszystko inne można stracić. Człowieka wolnego nie można do niczego przymusić

Diogenes i Antystenes - cynicy-założył( w tym czasie co Zenon) szkołę Kynicką( kynos-pieski, psiowcy), która miała pogardę i lekceważyła z norm społecznych. Postulowali powrót do natury, krytyka zepsutego , rozpuszczonego, bogatego społeczeństwa.