Romantyzm: -czas trwania: lata 90. XVIII w - lata 40 XIX w. - "wolność, równość, braterstwo" hasło zaczerpniete z Wielkiej Rewolucji Francuskiej wykorzystywane przez romantyków - dominacja uczucia nad rozumem, - metodą poznania miała być sztuka, - świat dzieli sie na materialny, który poznajemy zmysłami i duchowe, które poznajemy przez wiarę i intuicję, - koniecznosć walki z uprzedzeniami rasowymi, tyranią - bohaterami literatury romantycznej byli buntownicy, zazwyczaj nieszczęśliwie zakochani Pozytywizm: - czas trwania - 1863 do lat 90. XIXw. - jedyną prawdą jest wiedza naukowa, która może być poznana przez rozum, - wiara w postęp i nowości naukowe, - praca u podstaw - posyłanie lekarzy i nauczycieli do najbiedniejszych, aby ich uczyć, miało to wydobyć chłopów z zacofania i uświadomić rolę w odbudowie kraju, - praca organiczna - społeczeństwo jest zdrowe wtedy, kiedy wszystkie warstwy działają sprawnie, podjęcie przez wszystkie warstwy wysiłku na rzecz wzrostu gospodarczego - przeciwdziałanie germanizacji i rusyfikacji, - walki o równe prawa kobiet, działania nad antysemityzmem. sonet - forma liryki, składająca sie z dwóch strof czterowersowych i dwóch trójwersowych (tercynach). Pierwsze dwie zwrotki to opis tematu wiersza, tercyny mają charakter refleksyjny. (romantyzm) ballada - gatunek synkretyczny, posiada następujące cechy: stylizacja na ludową opowieść, wystepowanie ludu, postaci fantastycznych, przyroda jest bohaterem, jest siłą która powoduje wydarzenia. (romantyzm) nowela - krótki utwór pisany prozą, widoczna akcja, która zmierza do punktu kulminacyjnego. Jednowątkowa, treść oparta na pozornie niewiele znaczącym motywie. (pozytywizm) orientalizm - uzewnętrznienie fascynacji kulturą wschodnią, zwłaszcza arabską, hinduską, japońską. Można było przez to ukazać niepospolitego bohatera w całkiem innym świecie niż za oknem. (romantyzm)
