Józef Stalin (1879- 1953), przywódca partii bolszewickiej i Związku Sowieckiego w latach 1922- 1953. Kim był Józef Stalin? Lenin, prawdziwy twórca rewolucji, władał bolszewicką partią tylko pięć lat. Stalin rządził sowiecką Rosją przez trzydzieści lat i zdołał rozprzestrzenić stworzony przez siebie komunizm na znaczną część Europy i Azji. To z jego nazwiskiem wiąże się model komunistycznego ustroju, który wpłynął na losy wielu krajów i wielu narodów (w tym także na losy Polski). Ile lat rządziłi w ZSRR Lenin i Stalin? Józef Stalin, właściwie Josif Dżugaszwili, pochodził z Gruzji. Za młodu jako kandydat do stanu duchownego studiował w seminarium w Tbilisi. Został jednak z seminarium usunięty, włączył się w działalność socjalistyczną. Do partii bolszewickiej należał od samego początku, czyli od 1903 r. Brał udział w rewolucji 1905 r., bywał aresztowany i zsyłany na Syberię. Na szczęście (dla Stalina) na Syberię zsyłała go carska policja. Wracał więc cały i zdrowy i nadal działał w rewolucyjnych szeregach. Dzieństwo i młodość Stalina? Uczestniczył w rewolucji październikowej. W komunistycznym rządzie pełnił funkcję komisarza ludowego (ministra) do spraw narodowości. Bolszewicy głosili, że każdy naród, poddany dotąd rosyjskiej władzy, ma prawo do niepodległości, jednak w praktyce uważali dążenie do osobnego państwa za przejaw burżuazyjnego nacjonalizmu, niezgodny z ponadnarodowym (internacjonalistycznym) braterstwem ludu pracującego. Stalin patronował więc dławieniu licznych prób odrywania się innych narodów od Rosji. Jaka była ideologia komunistyczna i czemu patronował Stalin? Stalin ustępował autorytetem nie tylko Leninowi, ale i innym sowieckim przywódcom (Lew Trocki, Feliks Dzierżyński, Mikołaj Bucharin, Lew Kamieniew, Grigorij Zinowiew, Siergiej Kirow). Mimo to został w 1922 r. generalnym sekretarzem partii bolszewickiej. Póki żył Lenin, Stalin zajmował się tylko sprawami organizacyjnymi. Jednak po cichu tworzył podstawy swej przyszłej potęgi. Rozbudował administracyjny aparat partii i obsadził swymi ludźmi organy policyjne. Lenin przestrzegał przed powierzeniem Stalinowi władzy nad partią (co w totalitarnym systemie oznaczało władzę nad państwem), jednak po jego śmierci w 1924 r. Stalin utrzymał się na swym stanowisku i stopniowo do 1938 r. usunął wszystkich konkurentów. Konsekwentnie budował kult swej osoby, jako „przywódcy świtowego proletariatu”. Kto przeszkadzał Stalinowi w dojściu do władzy i jak sobie z tym poradził? Lata trzydzieste, okres kolektywizacji rolnictwa, związanego z tym głodu i wywożenia milionów chłopów do łagrów, były równocześnie czasem intensywnego uprzemysłowienia, elektryfikacji i likwidacji analfabetyzmu. Podczas, gdy świat zachodni pogrążony był w kryzysie, Rosja stawała się przemysłowym mocarstwem. Budziło to entuzjazm i wiarę w możliwości „ojczyzny robotników i chłopów”. Stalin rzeczywiście był dla milionów ludzi ucieleśnieniem nadziei na lepsze jutro i widomym znakiem epokowego przełomu. Jak wyglądała rosja w latach trzydziestych? W 1939 r. Stalin podjął współpracę z Hitlerem, co w 1941 r. postawiło Rosję na skraj ostatecznej katastrofy. Rosja jednak wygrała wojnę z Trzecią Rzeszą. Z kim wspólpracował Stalin? Stalin zmarł w 1953 r. W 1956 r. nastąpił odwrót od stalinizmu. Polegał on jednakże tylko na zaniechaniu masowego terroru. Rehabilitowano zasłużonych bolszewików, nie wspominając o ofiarach rewolucji, wojny domowej i kolektywizacji rolnictwa (w sumie kilkadziesiąt milionów ludzi). Nie wycofano się z kołchozowej gospodarki na wsi ani nie zaniechano systemu ekonomicznego działającego według biurokratycznych i nieefektownych zasad. Stalinizm, choć łagodzony, przeżył więc swego stwórcę i trwał prawie do końca istnienia związku Sowieckiego. Co się stało po śmierci Stalina? Stalin był jednym z największych zbrodniarzy w dziejach. Postęp Rosji ku demokracji cofnął do czasów Iwana Groźnego. Ułatwił Hitlerowi wywołanie wojny, ale później zdołał tę wojnę wygrać. Po 1945 . zbudował imperium rosyjskie, o jakim dawni carowie mogli tylko marzyć. Uczynił z Rosji mocarstwo militarne. Stworzył gospodarkę wytwarzającą sprawne czołgi, rakiety i bomby atomowe, ale niezdolną do zapewnienia wystarczającej ilości chleba w kraju, który ma największy areał ziemi uprawnej na świecie. Wyniszczył ludzi odznaczających się przedsiębiorczością i zdolnością do samodzielnego myślenia. Pomimo potęgi państwa sowieckiego, miał swym poddanym do zaoferowania tylko biedę i niewolę. Jak oceniają Stalina potomni?
