"Potop" wojna jako świętość.

Najważniejsze wydarzenia potopu szwedzkiego:

A. Wkroczenie wojsk szwedzkich do Polski latem 1655r. w liczbie ok. 40 000 (Wielkopolska i Litwa).

B. Kapitulacja:
Wielkopolskiego pospolitego ruszenia pod Ujściem 25 VII 1655r.,
Poddanie Poznania Szwedom pod wpływem Krzysztofa Opalińskiego, wojewody poznańskiego i innych magnatów,
Poddanie Szwedom Litwy przez Janusza Radziwiłła, wojewodę wileńskiego(Kiejdany 20 X 1655r.),
Warszawy (wrzesień) i Krakowa (październik) 1655r.

C. Ucieczka Jana Kazimierza na Śląsk i wydanie w Opolu (20 XI 1655r.) uniwersału wzywającego naród do walki ze Szwedami.

D. Partyzantka chłopów na Podkarpaciu, odbicie Szwedom Nowego Sącza (XII 1655r.).

E. Obrona Częstochowy:19 XI-27 XII 1655r.

F. Powrót króla i złożenie ślubów w katedrze lwowskiej.

G. VI-VII 1656r.- bitwy pod Warszawą; 30 VI zajęcie jej przez Polaków, 28-30 VII ponowne zajęcie jej przez Szwedów na kilka tygodni.

H. Stopniowe wycofywanie się Szwedów z ziem Polski i Litwy, wypieranych przez wojska Stefana Czarnieckiego.

I. Ostatecznie zakończenie zmagań dopiero 3 V 1660r. pokojem oliwskim.
Sprawozdanie Sienkiewicza (na podstawie "Potopu"):

Ad. A
Sienkiewicz na samym początku ukazuje potęgę wojsk szwedzkich, ich dominacje nad wojskami polskimi. Bezradność Polaków usprawiedliwia osłabieniem ojczyzny poprzez zabory. O klęskach dowiadujemy się jedynie " po krótce".
Narrator zatem jest zdecydowanie subiektywny . Według niego Polacy nie są prawdziwym spójnym wojskiem oraz nie potrafią podejmować szybkich, spójnych decyzji.

Ad. C
Dosyć krótki opis ucieczki Króla, usprawiedliwiający go- decyzja Króla jawi się jako słuszna i konieczna.

Ad. D
Wyolbrzymienie zwycięstw Polaków.

Ad. E
Wojna od tego momentu jest traktowana jako świętość. Z opisów Sienkiewicza wynika jedynie, że Polacy od tej pory odnoszą tylko sukcesy, a tak naprawdę fakty są inne.

Autor dokładniej opisywał zwycięstwa niż bitwy przegrane, wiele klęsk opisał skrótowo. Szczególne znaczenie nadał obronie Częstochowy. W Historii Polski w XVII-wiecznej dostrzegł analogię do sytuacji Polski w XIX wieku(wtedy powstał "Potop"). Prawdę historyczną podporządkował idei krzepienia serc(nie traktował jej konsekwentnie). Heroizował głównych bohaterów. Zasadę konstrukcyjną "Potopu" oparł na barokowym kontraście w kreacji zdarzeń i bohaterów:
1. wojna jako profanum staje się sacrum, ponieważ dotyczy obrony najważniejszych wartości.
2. tytuł "Potop" (nawiązuje do Biblijnej symboliki) to jednocześnie kara za grzechy magnatów nadzieja dla cierpiących.
3. kontrastowa prezentacja postaci; wyraźny podział na pozytywne i negatywne. Czyli patriotów i katolików , a drugiej strony zdrajców.