Porównanie trzech konstytucji: Majowej, Marcowej i Kwietniowej
Konstytucja 3 maja 1791 | Konstytucja marcowa 1921 | Konstytucja kwietniowa (23 kwietnia 1935) |
|---|---|---|
Pierwsza europejska konstytucja oparta na monteskiuszowskim trójpodziale władzy Władza ustawodawcza: Należała ona do Sejmu, który składał się z Izby Poselskiej i Senatu. Izba Poselska składała się z 204 posłów, wybieranych na sejmikach oraz 26 pełnomocników miast, którzy posiadali głos doradczy. Senat składał się ze 132 senatorów. Byli to wojewodowie, kasztelani, biskupi diecezjalni i ministrowie. Posiadał on prawo veta zawieszającego. Sejm Konstytucyjny miał się zbierać, co 25 lat i tylko on mógł zmienić prawo fundamentalne. Kadencja sejmu trwała 2 lata, podejmował uchwały większością głosów, zniesione zostało liberum veto i konfederacje. Władza wykonawcza: Była ona w rękach króla i Straży Praw (rządu), mianowanej przez króla i odpowiedzialnej przed Sejmem. Straż Praw składała się z: króla( który jej przewodniczył ), prymasa, marszałka sejmu, przewodniczącego Komisji Edukacji Narodowej i pięciu ministrów. Zajmowała się ona administracją, podlegały jej komisje (Policji, Spraw Wewnętrznych, Interesów Zagranicznych, Wojny i Skarbu). Władza sądownicza: Obejmowała ona sądy: *sejmowy *sądy ziemskie *Trybunał Koronny *sądy miejskie | Wzorem dla Konstytucji marcowej była ustawa zasadnicza francuskiej III Republiki Konstytucja stwierdzała, że Polska jest republiką, w której władza należy do Narodu. Władza ustawodawcza: sprawował ją dwuizbowy parlament, w skład którego wchodził Sejm i Senat. Sejm: =>stanowił wszelkie prawa publiczne i prywatne =>wybierał prezydenta i kontrolował rząd =>egzekwował odpowiedzialność parlamentarną i konstytucyjną =>odrzucał poprawki Senatu większością 11/20 głosów => składał się z 444 posłów, a bierne prawo wyborcze posiadali obywatele od 25 roku życia, czynne zaś od 21 lat Senat: =>brał udział w wyborze prezydenta =>posiadał możliwość wnoszenia poprawek do ustaw. =>składał się ze 111 senatorów, a bierne prawo wyborcze posiadali obywatele od 40 roku życia, czynne zaś od 30 Władza wykonawcza: prezydent (Zgromadzenie Narodowe na kadencję 7 lat) i rząd Rzeczypospolitej Władza sądownicza dzieliła się na 3 części: =>Sądy powszechne: *Sąd Najwyższy *Sąd Apelacyjny *Sąd Okręgowy *Sąd Grodzki (od 1928r.) =>Sądy Szczególne: *Sąd Wojskowy *Sąd Pracy (od 1928r.) *Sąd w zakresie stosunków publiczno-prawnych =>Najwyższy Trybunał Administracyjny *Trybunał Kompetencyjny *Trybunał Stanu | Opracowana pod wpływem silnej osobowości J.Piłsudskiego. Uchwalona została przez sanacyjną większość sejmową z naruszeniem przepisów Konstytucji marcowej i przy nieobecności posłów opozycyjnych, bez wymaganego quorum. Nie było jednolitego podziału na władzę wykonawczą i ustawodawczą. Władza ustawodawcza: Sejm był wyłączony z funkcji rządzenia państwem. Senat składał się z 96 senatorów z czego 32 było mianowanych przez prezydenta. Kierował sprawami nie zastrzeżonymi dla innych organów władzy, realizował ustawy i dekrety, posiadał prawo inicjatywy ustawodawczej. Ponosił także odpowiedzialność polityczną przed prezydentem, parlamentarną przed Sejmem i Senatem i konstytucyjną przed Trybunałem Stanu. Władza wykonawcza: prezydent odpowiedzialny przed „Bogiem i historią”. Pod zwierzchnictwem głowy państwa pozostały: rząd, Sejm, Senat, wojsko, sądy i organy kontroli państwowej. mógł wskazywać swego następcę. Posiadał szereg ważnych uprawnień: *mianował i odwoływał premiera, ministrów, prezesa Sądu Najwyższego, prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Sil Zbrojnych *posiadał prawo wydawania dekretów Rola Sejmu została ograniczona kosztem wzrostu uprawnień prezydenta. Składał się on z 208 posłów wybieranych w powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich wyborach na kadencję 5 lat. Jego uprawnienia były następujące: *sprawował funkcję ustawodawczą i kontrolną *uchwalał budżet i wprowadzał podatki Władza sądownicza: Sądy dzieliły się na: *powszechne: najwyższy, apelacyjny, okręgowy i grodzki *szczególne: wojskowe i pracy *sądy w zakresie stosunków publiczno-prawnych |