Komórka

Komórka

Komórka to podstawowy element strukturalny i czynnościowy każdego organizmu, zdolny do spełniania różnych funkcji życiowych tzn. oddychania, odżywiania, rozmnażania, wzrostu. Wielkość komórek i ich kształt są bardzo różne i zależą od pełnionych funkcji i otaczającego otoczenia.

Komórka prokariotyczna eukariotyczna

Wszystkie komórki występujące na świecie możemy podzielić na dwie grupy, różniące się między sobą budową, a mianowicie na komórki z jądrem komórkowym (eukariotyczne) i bez jądra komórkowego (prokariotyczne). W komórkach prokariontów DNA znajduje się w pewnym rejonie cytoplazmy nieograniczonym od niego błoną. W komórkach eukariontów występuje jądro otoczone dwiema błonami śródplazmatycznymi. Cząsteczki DNA w komórce prokariotycznej przybierają formę kolistą z niewielką ilością przyłączonych białek. W komórce prokariotycznej nie znajdziemy takich organelli jak mitochondria, chloroplasty, siateczka śródplazmatyczna, aparat Golgiego, lizosomy, wakuole, cytoszkielet. Komórka eukariotyczna zawiera organelle.

Budowa błon komórki

Są bardzo ważnym elementem komórki. Otaczają wnętrze komórki, a także izolują wnętrze od otoczenia. Błony komórkowe wewnątrz komórki nazywamy śródplazmatycznymi. Pełnią one odmienne funkcje od otaczających komórkę.

Błona, która otacza komórkę, zapewnia kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. To w niej znajdują się receptory, dzięki którym możliwe jest odbieranie sygnałów zewnątrz komórki i przekazywanie ich do wnętrza. Błony komórkowe zbudowane są z lipidów.

Funkcje błon komórki

Główną funkcją błony komórkowej jest ochrona przed czynnikami zewnętrznymi, dzięki zawartym w niej białkom. Także dzięki niej komórka ma określony kształt. Pełni funkcję przekaźnikową dzięki zawartym receptorom. Dzięki temu, iż błona komórkowa jest półprzepuszczalna, możliwy jest transport przez nią. Odbywa się on przez kanały białek błonowych. Komórki wykorzystują zdolność błony do rozłączania się i zlewania.

Jądro komórkowe

W obrębie cytoplazmy znajduje się największa organella- jądro. To ze względu na obecność bądź brak jądra, dzielimy organizmy na Ziemi na bezjądrowe (proarionty) i jądrowe (eukarionty). Jądro komórkowe przeważnie przyjmuje kształt kulisty, rzadziej owalny lub wrzecionowaty. Otacza je otoczka jądrowa, która składa się z dwóch błon.

Podstawowe funkcje jądra są następujące:
? zawiera materiał genetyczny
? steruje metabolizmem komórki
? umożliwia prawidłowy podział komórki

Mitochondria

Jest organellą zawierającą własne DNA, dzięki czemu mogą namnarzać się w komórce bez względu na podział jądra.
Zawierają rybosomy, dzięki którym produkują własne potrzeby białka.
Mitochondriom otaczają dwie błony, jedna przepuszczalna, w niej znajdują się pory, druga nie przepuszczalna dla jonów.
Podstawową funkcją mitochondrii jest dostarczanie komórce energii dzięki zachodzącemu w nim oddychaniu komórkowemu.

Chloroplasty

Tak jak mitochondria zawierają własne DNA, a co za tym idzie także same namnarzają się niezależnie od podziału jądra komórkowego. Podstawowa funkcja chloroplastów to przeprowadzanie procesu fotosyntezy.

Rybosomy

Występują we wszystkich komórkach tzn. prokariontów i eukariontów. Obecne są także w mitochondriach i chloroplastach. Wszystkie rybosomy posiadają podobną budowę. Ich funkcją jest udział w fotosyntezie białka.

Lizosomy

Mają postać pęcherzyków, które wypełnione są enzymami. Enzymy te potrafią rozkładać m.in. białka, kwasy nukleinowe, lipidy i cukry. Więc w nich występuje trawienie pochłoniętych przez komórkę substancji. Lizosomy zawierają enzymy trawienne uczestniczące w likwidacji uszkodzonych elementów komórki.

Wakuole- wodniczki

Wodniczki występują u zwierząt, natomiast wakuole u roślin, grzybów i protestów. W komórkach roślinnych błona otaczająca wakuole, nazywa się tonoplast. Wnętrze wakuoli wypełnione jest sokiem komórkowym.

Oprócz tego w niektórych wodniczkach znajdują się enzymy, które trawią substancje dostarczone do nich. Na tej podstawie można je porównać do lizosomów. Wakuole pełnią jeszcze najprzeróżniejsze funkcje. Chłonią wodę, a następnie wywierają nacisk na ścianę komórkową, zapewniając w ten sposób jej jędrność.

Cytoplazma

Jest przedziałem komórkowym, który nie należy do żadnej organelli. Trzeba zaznaczyć, że znajdują się tam w postaci roztworu liczne białka i metabolity komórkowe.
Cytoplazma posiada następujące własności: elastyczność (zdolność do odwracalnego rozciągania się), plastyczność ( jest to nieodwracalne rozciąganie pod wpływem dużych ciśnień), ciągliwość (zdolność do wyciągania się np. mięśnie), kurczliwość (zdolność cytoplazmy do kurczenia się).

Ściana komórkowa
Występuje u grzybów, roślin oraz niektórych protistów. Składa się ona ze ściany pierwotnej, ściany wtórnej.
Ściana komórkowa pełni wiele funkcji w komórce. Przede wszystkim zabezpiecza ją przed nadmierną utratą wody. Także osłania i ochrania komórkę przed niekorzystnym wpływem środowiska. Tworzy mocne rusztowanie dla całej rośliny.

Jej funkcje:
? nadanie komórce kształtu
? zwiększenie jej wytrzymałości
? jest dodatkowym elementem ochronnym

Funkcje komórek
Tkanka jest zespołem komórek jednakowego pochodzenia i budowy, spełnających tę samą funkcję.

Komórki pełnią różnego rodzaju funkcje w tkankach.
? Za pośrednictwem krwi dostarczane są prawie wszystkim komórkom ustroju substancje odżywce i tlen, a odprowadzane produkty przemiany materii i dwutlenek węgla.
? Chronią organizm przed czynnikami chorobotwórczymi
? Ochronną, wyściełając wnętrze narządów np. jelit, żołądka
? Przekazują informacje od receptorów do mózgów- komórki nerwowe
? Odbierają wrażenia wzrokowe, dźwiękowe, położenia, zapachowe, smakowe, chłodu, bólu, dotyku, nacisku, ciepła