Wieś w literaturze renesansu

Polska wieś została ukazana w literaturze na różne sposoby,poszczególni autorzy skłonili się w stronę jej idealizowania, lub zupełnie przeciwnie –opisali ją bardzo realistycznie.. Jedni ukazywali wieś jako krainę szczęścia, przyjemności i wolności. Inni przedstawiali życie wiejskie bardziej realistycznie, dostrzegając konflikty, różne problemy, ludzi bez wolności, niesprawiedliwość społeczną..

Temat życia wiejskiego pojawiał się u prawie wszystkich pisarzy renesansowych. W literaturze bardziej przeważał styl idealistyczny. Jego przykładem może być „Żywot człowieka poczciwego” Mikołaja Reja. W utworze tym pisarz opiewa uroki życia na wsi. Człowiek żyjący na wsi przeżywa wiele przyjemnych chwil. Każda pora przynosi inne zachwyty i rozkosze. Rolnik cieszy się spokojnym, bezstresowym i prostym życiem.

Jan Kochanowski sięga także do tematu wsi w „Pieśni Świętojańskiej o Sobótce”. Poeta twierdzi, że najlepiej jest żyć z pracy na roli, ponieważ ziemia wynagradza człowiekowi jego trud. Panna XII opisuje i pochwałę życia na wsi: „Wsi spokojna, wsi wesoła, który glos twej chwale zdoła?”. Opowiada o pobożnej i spokojnej codzienności gospodarza. Ze zbiorów uzyskanych z ofiarnej pracy gospodarz może wyżywić rodzinę i dobytek. Co roku sady dostarczają mu owoców, pszczoły miodu, a z chowu owiec ma wełnę i jagnięta. Wieczorem, po skończonej pracy zawsze znajdzie czas na rozmowy i tańce przy kominku.

Odmienny wizerunek wsi przedstawia Szymon Szymonowic, który zmienia postać sielanki. Staje się ona bardziej poważna i realistyczna, a więc traci swoją poprzednią beztroskę i wesołość. Spotykamy u niego utwory opisujące prawdziwe, ciężkie życie na wsi. We fragmencie „Żeńców” poeta ukazał tragedie ludu wiejskiego, który jest zniewolony przez panów ziem, dominacje klasy wyższej nad pospólstwem oraz dzień z pracy ludzi na wsi. Dowodzi, że życie na wsi nie jest tylko i wyłącznie błogością i przyjemnością, ale także niewolniczą pracą. Przedstawia panów ziem jako tyranów i bezlitosnych ciemiężycieli swoich pracowników, którzy bezwzględnie popędzają ich do bezustannej pracy. Autor próbuje rozpogodzić i upiększyć ponurą rzeczywistość utworu poprzez wplecenie powtarzającego się motywu piosenki o słoneczku, śpiewanej przez Pietruchę. Jednak nawet to nie może zakryć bolesnego i smutnego, ale jakże prawdziwego opisu wsi.

Jak widać, dzieła Reja i Kochanowskiego różnią się charakterystyką wsi od opisu Szymonowica. W dwóch pierwszych ukazane są same dobre strony życia na wsi, piękno natury i wychwalanie Boga jako „pewnego i prawdziwego Stwórcę”. W ostatnim utworze przedstawiono cierpienia i upokorzenia kobiet, które mimo przeżywającego bólu w pośredni sposób wyrażają swój sprzeciw i bunt.

Reasumując stwierdzam, że tonacja utworów Reja i Kochanowskiego jest podobna. Obydwaj idealizują wieś czyniąc ją miejscem szczęśliwości i radości, ponieważ bardziej cenią życie na wsi niż w mieście. Natomiast w utworze Szymonowica dostrzegamy surowszy i te prawdziwszy obraz wsi.