Małe i średnie przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej

W Unii zaczęto mówić o strategii dla małych i średnich przedsiębiorstw na początku lat 90. Wówczas po raz pierwszy na taką skalę skoordynowano działania, mające na celu poprawę klimatu ekonomicznego, w których funkcjonują najmniejsze firmy, oraz różnorodne formy wsparcia tego sektora. Dość szybko przyniosło to rozwiązanie wielu istotnych kwestii prawnych – przepisy dotyczące małych i średnich firm ujednolicono i liberalizowano, uproszczono systemy podatkowe, wreszcie opracowano formy wsparcia szczególnie w zakresie eksportu i inwestycji – w tym zagranicznych. Uznając małe i średnie przedsiębiorstwa jako źródła zatrudnienia i rozwoju, w 1994 roku opracowano unijny „Zintegrowany Program na rzecz MŚP". Był to wyraz nowego podejścia łączącego różnorodne inicjatywy rozwijane na szczeblu wspólnotowym, regionalnym i krajowym w całościowe ramy zabezpieczające spójność i przejrzystość podejmowanych działań. W sumie pięcioletni budżet Programu wyniósł blisko 7 mld euro. Fundusze na wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw obejmują m.in. realizację Europartenariatu, sieci Współpracy Gospodarczej BC-Net (Business Cooperation Network - komputerowa giełda informacji dla przedsiębiorstw), funkcjonowanie Biura do spraw Kontaktów między Przedsiębiorstwami oraz Centrów Euro-Info. Centra Euro-Info udzielają podmiotom gospodarczym (zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom) wszechstronnych informacji o funkcjonowaniu mechanizmów Unii Europejskiej – od spraw dotyczących rynków zbytu po zagadnienia prawne. Podlegają bezpośrednio Komisji Europejskiej. Obecnie w Europie działa ponad 256 takich ośrodków. Ich działalność w krajach nie należących do UE uzupełniają ośrodki Euro-Info, które dostarczają informacji o warunkach działania przedsiębiorstw na terenie Unii Europejskiej. W Polsce działają one w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Kielcach, Rzeszowie, Szczecinie, Białymstoku, Toruniu, Katowicach, Kaliszu, Wałbrzychu, Koszalinie i Lublinie. Ośrodki te ułatwiają polskim przedsiębiorstwom współpracę z firmami i instytucjami w państwach członkowskich Unii. Korzystając z bezpośredniego kontaktu z Komisją Europejską, z dostępu do fachowych publikacji i baz danych, służą szczegółowymi informacjami, m.in. o regulacjach prawnych, zasadach ujednolicania podatków i standardów, a także o programach pomocy dla krajów Europy środkowej i Wschodniej. Centra zapewniają dostęp do informacji o krajach członkowskich Unii Europejskiej, o poszczególnych regionach i podejmowanych inicjatywach. Oferują także pomoc w działaniach zmierzających do znalezienia partnerów handlowych.

Układ Europejski zakłada, że Polska i Wspólnoty Europejskie będą wspomagać rozwój i współpracę małych i średnich przedsiębiorstw. W tej chwili około 93 proc. wspólnotowych przedsiębiorstw zatrudnia mniej niż 10 osób, 7,5 proc. – od 10 do 499, a 0,1 proc. to firmy, które zatrudniają więcej niż 500 osób. Przedsiębiorstwa bardzo małe (do 9 osób) tworzą najwięcej miejsc pracy; jest to aż 33,3 proc. całego unijnego rynku, przedsiębiorstwa duże – 24,7 proc. Według prawa unijnego w średnim przedsiębiorstwie zatrudnienie nie przekracza 250 osób, roczne obroty są mniejsze niż 40 mln euro, ewentualnie całkowity bilans roczny nie może być przekroczyć 27 mln euro. Małe przedsiębiorstwo to firma, która zatrudnia nie więcej niż 50 pracowników, ma roczny obrót poniżej 7 mln euro lub całkowity bilans roczny nie przekraczający 5 mln euro. Jak podają specjaliści dzisiaj w Unii problemy mają ci przedsiębiorcy, którzy nie chcą lub nie mogą stosować nowych rozwiązań w zakresie zarządzania firmą i marketingu, nie znają przepisów prawa i nie potrafią się postarać o dofinansowanie zewnętrzne. Ci mało nowocześni nie potrafią poradzić sobie z procedurami wynikającymi z realizacji jednolitego rynku, uzyskiwania środków finansowych oraz dostępu do informacji. Przepis na powodzenie na rynku unijnym, traktującym wszystkim tak samo jest więc prosty – trzeba jak najszybciej dostosować się do nowych warunków. Małym i średnim przedsiębiorstwom są udzielane mniejsze kredyty, lub banki odmawiają im kredytów z powodu braku jakiegokolwiek zabezpieczenia kredytu ze strony firmy. Gdy firma dysponuje mniejszym kapitałem, ma mniejsze możliwości na modernizowanie firmy poprzez zakup nowych urządzeń, zatrudnianie większej ilości wykwalifikowanych pracowników, oraz wszystkich innych rzeczy potrzebnych im do modernizacji, co powoduje, że nie mogą sprostać wymaganym normom unijnym.
Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej małe przedsiębiorstwa z naszego kraju stały się konkurencją dla państw Europy zachodniej zwłaszcza po przez niskie ceny i dobrą jakość produktów.